ધનારખ કે કમૂરતાંના મહિનામાં સારો પ્રસંગ ન ઊજવવા પાછળ અંધશ્રદ્ધા નહીં, પણ અગવડની વાત હતી
પૃથ્વી જે સમતલમાં રહીને સૂર્યની પરિક્રમા કરે છે તેને સૌર સમતલ કહે છે. જો કે પૃથ્વી સૂર્યની પરિક્રમા અંડાકાર કક્ષામાં કરે છે પણ સામાન્ય રીતે તેને વર્તુળ ગણવામાં આવે છે. પૃથ્વીની ધરી સાડાત્રેવીસ અંશે ઝૂકેલી છે. પૃથ્વીના વિષુવવૃત્તનું આકાશમાં પ્રક્ષેપણ કરીએ તો તે આકાશમાં વર્તુળ રચે છે જેને ખગોળીય વિષુવવૃત્ત કહે છે. પૃથ્વી સાડાત્રેવીસ અંશે ઝૂકેલી હોવાથી પૃથ્વીનો વિષુવવૃત્ત પણ પૃથ્વીની કક્ષા સાથે એટલે કે સૌર સમતલ સાથે ૨૩.પ અંશનો ખૂણો બનાવે છે. પૃથ્વી પરથી જોતાં સૂર્ય પૃથ્વીની પરિક્રમા કરતો લાગે છે. જેમ જેમ પૃથ્વી સૂર્યની પરિક્રમા કરતી જાય તેમ તેમ પૃથ્વી પરથી જોતાં સૂર્યની જગ્યાનું આકાશમાં પ્રક્ષેપણ જે માર્ગ બનાવે છે તેને રવિમાર્ગ કહે છે. રવિમાર્ગ હકીકતમાં પૃથ્વીની જ કક્ષાનું આકાશમાં પ્રક્ષેપણ છે. આકાશમાં આમ બે વર્તુળો રચાય છે, અને તે એકબીજા સાથે સાડાત્રેવીસ અંશનો ખૂણો બનાવે છે. પૃથ્વીનો વિષુવવૃત્ત પૃથ્વીના ગોળાના બે ભાગ કરે છે. ઉત્તર તરફના ભાગને ઉત્તર ગોળાર્ધ કહે છે અને દક્ષિણ તરફના ભાગને દક્ષિણા ગોળાર્ધ કહે છે. તેવી જ રીતે ખગોળીય વિષુવવૃત્ત આકાશના ગોળાના બે ભાગ કરે છે. પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધ પરના આકાશી અર્ધગોળાને ખગોળીય ઉત્તર ગોળાર્ધ કહે છે અને પૃથ્વીના દક્ષિણ ગોળાર્ધ પરના આકાશી અર્ધગોળાને ખગોળીય દક્ષિણ ગોળાર્ધ કહે છે. અર્ધ રવીમાર્ગ ખગોળીય ઉત્તર ગોળાર્ધમાં રહે છે, એટલે કે પૃથ્વીના વિષુવવૃત્તની સમતોલની ઉપર રહે છે, એટલે કે પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધ પરના આકાશમાં રહે છે અને તેનો બીજો અર્ધભાગ ખગોળીય દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં રહે છે, એટલે કે પૃથ્વીના વિષુવવૃત્તની સમતલની નીચે રહે છે. એટલે કે પૃથ્વીના દક્ષિણ ગોળાર્ધ પરના આકાશમાં રહે છે,
ખગોળીય વિષુવવૃત્ત અને રવિમાર્ગનાં બે વર્તુળો એકબીજાને સાડાત્રેવીસ અંશે ઝૂકેલાં હોવાથી તે એકબીજાને આકાશમાં બે અને માત્ર બે બિન્દુમાં છેદે છે. આ બિન્દુઓમાંના પૂર્વ તરફના બિન્દુને વસંતસંપાત બિન્દુ કહે છે અને પશ્ર્ચિમ તરફના બિન્દુને શરદસંપાત બિન્દુ કહે છે. આ બંને દિવસે સૂર્ય ખગોળીય વિષુવવૃત્ત પર રહેતો હોવાથી પૂરી પૃથ્વી પર દિવસ અને રાત સરખાં થાય છે, દરેક બાર બાર કલાકનાં. દર વર્ષે સૂર્ય ૨૦ કે ૨૧ માર્ચે વસંતસંપાત બિન્દુએ આવે છે અને રર કે ર૩ સપ્ટેમ્બરે શરદસંપાત બિન્દુ પર આવે છે. સૂર્ય પોતાનું ઉત્તર ગોળાર્ધમાં વિચરણ સમાપ્ત કરીને વર્ષે જ્યારે રર કે ર૩ સપ્ટેમ્બરે શરદસંપાત બિન્દુએ આવે છે ત્યારે પૂરી પૃથ્વી પર દિવસ અને રાત સરખાં થાય છે, દરેક બાર બાર કલાકનાં. આ સમયે હકીકતમાં શરદઋતુ શરૂ થાય છે. પછી તે ખગોળીય દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં પ્રવેશ કરે છે. આ સમય દરમિયાન તે દક્ષિણ ગોળાર્ધના આકાશમાં ઉપર ને ઉપર ચઢતો જાય છે અને ઉત્તર ગોળાર્ધના આકાશથી દૂર ને દૂર જતો જાય છે. આથી પૃથ્વીના દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં ઉનાળો શરૂ થાય છે અને દિવસે દિવસે ત્યાં દિવસ લાંબો ને લાંબો થતો જાય છે, બાર કલાકથી વધારે અને રાત ટૂંકી અને ટૂંકી થતી જાય છે, બાર કલાકથી ઓછી ને ઓછી પણ કુલ દિવસ ર૪ કલાક છે. પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધમાં આનાથી ઊલટું થાય છે. પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધ પર શિયાળો શરૂ થાય છે, અને દિવસે દિવસે ત્યાં દિવસ ટૂંકો ને ટૂંકો થતો જાય છે. બાર કલાકથી ઓછો ને ઓછો અને રાત લાંબી ને લાંબી થતી જાય છે, બાર કલાકથી વધારે ને વધારે. જેમ જેમ સૂર્ય ઉત્તર ગોળાર્ધથી દૂર ને દૂર જતો જાય છે, તેમ તેમ પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધ પર ઠંડી વધતી જાય છે. દિવસ ટૂંકો ને ટૂંકો થતો જાય છે અને રાત લાંબી થતી જાય છે. ર૧ કે રર ડિસેમ્બરે સૂર્ય પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધથી દૂરમાં દૂર હોય છે. પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધ પર ઠંડીનું સામ્રાજ્ય છવાઈ જાય છે. પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધમાં બધા ઠંડીથી ઠૂંઠવાય છે.
૨૦૦૦ વર્ષ પહેલાં સૂર્ય ર૧ કે રર ડિસેમ્બરે પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધથી દૂરમાં દૂર રહેતો ત્યારે તે મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરતો અને એ દિવસે તે પોતાની ઉત્તર તરફ સફર શરૂ કરતો. તેથી ત્યારે ઉત્તરાયણ શરૂ થતી. ઉત્તરાયણને દિવસે જ સૂર્ય મકરમાં પ્રવેશ કરતો. તેથી તે દિવસે મકરસંક્રાંતિ પણ થતી. આ દિવસે પૃથ્વી પરના સંલગ્ન અક્ષાંશને મકરવૃત્ત કહે છે. એટલે કે ર૦૦૦ વર્ષ પહેલાં મકરસંક્રાંતિના દિવસે સૂર્ય મકરરાશિમાં રહેતો. ર૦૦૦ વર્ષ પહેલાં ખગોળ નિરીક્ષક પૃથ્વીના દક્ષિણ ગોળા પર આવેલા ર૩.પ અક્ષાંશ પર ઊભા રહીને ઉપર જોતો તો તેને સૂર્ય મકરરાશિમાં દેખાતો. તેથી પૃથ્વીના ગોળા પરના ર૩.પ દક્ષિણ અક્ષાંશને મકરવૃત્ત એવું નામ આપવામાં આવ્યું હતું. ૨૦૦૦ વર્ષ પહેલાં સૂર્ય મકરરાશિમાં પ્રવેશ કરે તે પહેલાં પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધ પર ખૂબ જ ઠંડી પડતી. તેથી લોકાનેે બહાર નીકળવું અશક્ય થઈ પડતું હતું. હાલમાં જે ઠંડી પડે છે તે તો કાંઈ જ નથી, ર૦૦૦ વર્ષ પહેલાં વૃક્ષો ખૂબ જ હતાં, જંગલો હતાં. વસ્તી થોડી હતી, વાહનો, કારખાનાં વગેરેથી પેદા થયેલું પ્રદૂષણ ન હતું. તેથી ઠંડી ભયંકર પડતી-તેથી ર૦૦૦ વર્ષ પહેલાં લોકોએ સ્વયંભૂ નક્કી કરેલું કે ઉત્તરાયણ પહેલાંના મહિનામાં કોઈએ ઉત્સવો કે સારા પ્રસંગોનું આયોજન ન કરવું, કેમ કે ઠંડીથી ખૂબ અગવડ નડે. તે વખતે ઉત્તરાયણ પહેલાંના મહિનામાં સૂર્ય ધન રાશિમાં રહેતો. તેથી તેને ધનારખનો મહિનો કહેતા. ધનારખનો મહિનો આથી કમૂરતાંનો મહિનો ગણાયો. આ પાછળ કોઈ અંધશ્રદ્ધા નહીં પણ અગવડની વાત હતી. પણ લોકોએ તેને અંધશ્રદ્ધા ગણી લીધી. જેમ હાલમાં આપણે કોઈ પ્રસંગ કરવો હોય તો ગમે તે દિવસે કરી શકીએ, પણ બધાની સગવડ માટે આપણે શનિ કે રવિએ પ્રસંગ કરીએ છીએ, તેની જેમ.
પણ હાલમાં પૃથ્વીની ધરીની પરાંચનગતિને લીધે જ્યારે ર૧ કે રર ડિસેમ્બરે ઉત્તરાયણ થાય છે ત્યારે સૂર્ય મકરરાશિમાં નહીં પણ ધનરાશિમાં પ્રવેશ કરે છે. અને ઉત્તરાયણ પહેલાંના મહિનામાં તે વૃશ્ર્ચિકરાશિમાં રહે છે. માટે ઉત્તરાયણ પહેલાંનો કમૂરતાંનો મહિનો જે ધનારખ હતો તે હવે વૃશ્ર્ચિકરખ છે. મકરસંક્રાંતિ હકીકતમાં ર૧ કે રર જાન્યુઆરીએ થાય છે, નહીં કે ૧૪ જાન્યુઆરી. ર૦૦૦ વર્ષમાં તે ર૧ જાન્યુઆરી પર ખસી ગઈ છે. કમૂરતાંનો મહિનો ઉત્તરાયણ પહેલાંનો મહિનો છે જે ર૧ નવેમ્બરે શરૂ થઈને ર૧ ડિસેમ્બરે સમાપ્ત થાય છે. ર૦૦૦ વર્ષ પહેલાં ઉત્તરાયણ વખતે મકરસંક્રાંતિ થતી તેથી કમૂરતાનો મહિનો મકરસંક્રાંતિ પહેલાંનો ગણાતો. લોકો ઠંડીને લીધી દુ:ખી થતા તેથી ઉત્તરાયણ કે મકરસંક્રાંતિની રાહ જોતા, કારણ કે તે પછી ઠંડી ઓછી થતી જાય છે. માટે તેની ઉજવણી થતી, અને હજુ પણ થાય છે. હકીકતમાં કમૂરતાંનો મહિનો ઉત્તરાયણ પહેલાંનો મહિનો છે, નહીં કે મકરસંક્રાંત પહેલાંનો. તેમ છતાં અજ્ઞાનથી લોકો કમૂરતાંના મહિનાને મકરસંક્રાંતિ પહેલાંનો મહિનો ગણે તો હાલમાં લોકોના મત પ્રમાણે ૧૪ જાન્યુઆરીએ કમૂરતાંનો મહિનો સમાપ્ત થાય અને ખગોળની દૃષ્ટિએ તે ર૧ જાન્યુઆરીએ સમાપ્ત થાય, કારણ કે ખગોળની દૃષ્ટિએ સૂર્ય ર૧ જાન્યુઆરીથી મકરમાં પ્રવેશ કરે છે. લોકો ચીલાચાલુ પ્રમાણે ૧૪ જાન્યુઆરીએ સૂર્યનો મકર પ્રવેશ કરે છે. પૃથ્વીની પરાંચનગતિને લીધે મકરસંક્રાંતિ ઉત્તરાયણથી દૂર ને દૂર ખસતી જાય છે. ર૦૦૦ વર્ષે તે એક રાશિ આગળ વધે છે. મકરવૃત્તને હવે ધનવૃત્ત કહેવું જોઈએ. આ ચક્ર ર૪૬૦૦ વર્ષનું છે.
પૃથ્વી જે સમતલમાં રહીને સૂર્યની પરિક્રમા કરે છે તેને સૌર સમતલ કહે છે. જો કે પૃથ્વી સૂર્યની પરિક્રમા અંડાકાર કક્ષામાં કરે છે પણ સામાન્ય રીતે તેને વર્તુળ ગણવામાં આવે છે. પૃથ્વીની ધરી સાડાત્રેવીસ અંશે ઝૂકેલી છે. પૃથ્વીના વિષુવવૃત્તનું આકાશમાં પ્રક્ષેપણ કરીએ તો તે આકાશમાં વર્તુળ રચે છે જેને ખગોળીય વિષુવવૃત્ત કહે છે. પૃથ્વી સાડાત્રેવીસ અંશે ઝૂકેલી હોવાથી પૃથ્વીનો વિષુવવૃત્ત પણ પૃથ્વીની કક્ષા સાથે એટલે કે સૌર સમતલ સાથે ૨૩.પ અંશનો ખૂણો બનાવે છે. પૃથ્વી પરથી જોતાં સૂર્ય પૃથ્વીની પરિક્રમા કરતો લાગે છે. જેમ જેમ પૃથ્વી સૂર્યની પરિક્રમા કરતી જાય તેમ તેમ પૃથ્વી પરથી જોતાં સૂર્યની જગ્યાનું આકાશમાં પ્રક્ષેપણ જે માર્ગ બનાવે છે તેને રવિમાર્ગ કહે છે. રવિમાર્ગ હકીકતમાં પૃથ્વીની જ કક્ષાનું આકાશમાં પ્રક્ષેપણ છે. આકાશમાં આમ બે વર્તુળો રચાય છે, અને તે એકબીજા સાથે સાડાત્રેવીસ અંશનો ખૂણો બનાવે છે. પૃથ્વીનો વિષુવવૃત્ત પૃથ્વીના ગોળાના બે ભાગ કરે છે. ઉત્તર તરફના ભાગને ઉત્તર ગોળાર્ધ કહે છે અને દક્ષિણ તરફના ભાગને દક્ષિણા ગોળાર્ધ કહે છે. તેવી જ રીતે ખગોળીય વિષુવવૃત્ત આકાશના ગોળાના બે ભાગ કરે છે. પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધ પરના આકાશી અર્ધગોળાને ખગોળીય ઉત્તર ગોળાર્ધ કહે છે અને પૃથ્વીના દક્ષિણ ગોળાર્ધ પરના આકાશી અર્ધગોળાને ખગોળીય દક્ષિણ ગોળાર્ધ કહે છે. અર્ધ રવીમાર્ગ ખગોળીય ઉત્તર ગોળાર્ધમાં રહે છે, એટલે કે પૃથ્વીના વિષુવવૃત્તની સમતોલની ઉપર રહે છે, એટલે કે પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધ પરના આકાશમાં રહે છે અને તેનો બીજો અર્ધભાગ ખગોળીય દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં રહે છે, એટલે કે પૃથ્વીના વિષુવવૃત્તની સમતલની નીચે રહે છે. એટલે કે પૃથ્વીના દક્ષિણ ગોળાર્ધ પરના આકાશમાં રહે છે,
ખગોળીય વિષુવવૃત્ત અને રવિમાર્ગનાં બે વર્તુળો એકબીજાને સાડાત્રેવીસ અંશે ઝૂકેલાં હોવાથી તે એકબીજાને આકાશમાં બે અને માત્ર બે બિન્દુમાં છેદે છે. આ બિન્દુઓમાંના પૂર્વ તરફના બિન્દુને વસંતસંપાત બિન્દુ કહે છે અને પશ્ર્ચિમ તરફના બિન્દુને શરદસંપાત બિન્દુ કહે છે. આ બંને દિવસે સૂર્ય ખગોળીય વિષુવવૃત્ત પર રહેતો હોવાથી પૂરી પૃથ્વી પર દિવસ અને રાત સરખાં થાય છે, દરેક બાર બાર કલાકનાં. દર વર્ષે સૂર્ય ૨૦ કે ૨૧ માર્ચે વસંતસંપાત બિન્દુએ આવે છે અને રર કે ર૩ સપ્ટેમ્બરે શરદસંપાત બિન્દુ પર આવે છે. સૂર્ય પોતાનું ઉત્તર ગોળાર્ધમાં વિચરણ સમાપ્ત કરીને વર્ષે જ્યારે રર કે ર૩ સપ્ટેમ્બરે શરદસંપાત બિન્દુએ આવે છે ત્યારે પૂરી પૃથ્વી પર દિવસ અને રાત સરખાં થાય છે, દરેક બાર બાર કલાકનાં. આ સમયે હકીકતમાં શરદઋતુ શરૂ થાય છે. પછી તે ખગોળીય દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં પ્રવેશ કરે છે. આ સમય દરમિયાન તે દક્ષિણ ગોળાર્ધના આકાશમાં ઉપર ને ઉપર ચઢતો જાય છે અને ઉત્તર ગોળાર્ધના આકાશથી દૂર ને દૂર જતો જાય છે. આથી પૃથ્વીના દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં ઉનાળો શરૂ થાય છે અને દિવસે દિવસે ત્યાં દિવસ લાંબો ને લાંબો થતો જાય છે, બાર કલાકથી વધારે અને રાત ટૂંકી અને ટૂંકી થતી જાય છે, બાર કલાકથી ઓછી ને ઓછી પણ કુલ દિવસ ર૪ કલાક છે. પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધમાં આનાથી ઊલટું થાય છે. પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધ પર શિયાળો શરૂ થાય છે, અને દિવસે દિવસે ત્યાં દિવસ ટૂંકો ને ટૂંકો થતો જાય છે. બાર કલાકથી ઓછો ને ઓછો અને રાત લાંબી ને લાંબી થતી જાય છે, બાર કલાકથી વધારે ને વધારે. જેમ જેમ સૂર્ય ઉત્તર ગોળાર્ધથી દૂર ને દૂર જતો જાય છે, તેમ તેમ પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધ પર ઠંડી વધતી જાય છે. દિવસ ટૂંકો ને ટૂંકો થતો જાય છે અને રાત લાંબી થતી જાય છે. ર૧ કે રર ડિસેમ્બરે સૂર્ય પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધથી દૂરમાં દૂર હોય છે. પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધ પર ઠંડીનું સામ્રાજ્ય છવાઈ જાય છે. પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધમાં બધા ઠંડીથી ઠૂંઠવાય છે.
૨૦૦૦ વર્ષ પહેલાં સૂર્ય ર૧ કે રર ડિસેમ્બરે પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધથી દૂરમાં દૂર રહેતો ત્યારે તે મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરતો અને એ દિવસે તે પોતાની ઉત્તર તરફ સફર શરૂ કરતો. તેથી ત્યારે ઉત્તરાયણ શરૂ થતી. ઉત્તરાયણને દિવસે જ સૂર્ય મકરમાં પ્રવેશ કરતો. તેથી તે દિવસે મકરસંક્રાંતિ પણ થતી. આ દિવસે પૃથ્વી પરના સંલગ્ન અક્ષાંશને મકરવૃત્ત કહે છે. એટલે કે ર૦૦૦ વર્ષ પહેલાં મકરસંક્રાંતિના દિવસે સૂર્ય મકરરાશિમાં રહેતો. ર૦૦૦ વર્ષ પહેલાં ખગોળ નિરીક્ષક પૃથ્વીના દક્ષિણ ગોળા પર આવેલા ર૩.પ અક્ષાંશ પર ઊભા રહીને ઉપર જોતો તો તેને સૂર્ય મકરરાશિમાં દેખાતો. તેથી પૃથ્વીના ગોળા પરના ર૩.પ દક્ષિણ અક્ષાંશને મકરવૃત્ત એવું નામ આપવામાં આવ્યું હતું. ૨૦૦૦ વર્ષ પહેલાં સૂર્ય મકરરાશિમાં પ્રવેશ કરે તે પહેલાં પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધ પર ખૂબ જ ઠંડી પડતી. તેથી લોકાનેે બહાર નીકળવું અશક્ય થઈ પડતું હતું. હાલમાં જે ઠંડી પડે છે તે તો કાંઈ જ નથી, ર૦૦૦ વર્ષ પહેલાં વૃક્ષો ખૂબ જ હતાં, જંગલો હતાં. વસ્તી થોડી હતી, વાહનો, કારખાનાં વગેરેથી પેદા થયેલું પ્રદૂષણ ન હતું. તેથી ઠંડી ભયંકર પડતી-તેથી ર૦૦૦ વર્ષ પહેલાં લોકોએ સ્વયંભૂ નક્કી કરેલું કે ઉત્તરાયણ પહેલાંના મહિનામાં કોઈએ ઉત્સવો કે સારા પ્રસંગોનું આયોજન ન કરવું, કેમ કે ઠંડીથી ખૂબ અગવડ નડે. તે વખતે ઉત્તરાયણ પહેલાંના મહિનામાં સૂર્ય ધન રાશિમાં રહેતો. તેથી તેને ધનારખનો મહિનો કહેતા. ધનારખનો મહિનો આથી કમૂરતાંનો મહિનો ગણાયો. આ પાછળ કોઈ અંધશ્રદ્ધા નહીં પણ અગવડની વાત હતી. પણ લોકોએ તેને અંધશ્રદ્ધા ગણી લીધી. જેમ હાલમાં આપણે કોઈ પ્રસંગ કરવો હોય તો ગમે તે દિવસે કરી શકીએ, પણ બધાની સગવડ માટે આપણે શનિ કે રવિએ પ્રસંગ કરીએ છીએ, તેની જેમ.
પણ હાલમાં પૃથ્વીની ધરીની પરાંચનગતિને લીધે જ્યારે ર૧ કે રર ડિસેમ્બરે ઉત્તરાયણ થાય છે ત્યારે સૂર્ય મકરરાશિમાં નહીં પણ ધનરાશિમાં પ્રવેશ કરે છે. અને ઉત્તરાયણ પહેલાંના મહિનામાં તે વૃશ્ર્ચિકરાશિમાં રહે છે. માટે ઉત્તરાયણ પહેલાંનો કમૂરતાંનો મહિનો જે ધનારખ હતો તે હવે વૃશ્ર્ચિકરખ છે. મકરસંક્રાંતિ હકીકતમાં ર૧ કે રર જાન્યુઆરીએ થાય છે, નહીં કે ૧૪ જાન્યુઆરી. ર૦૦૦ વર્ષમાં તે ર૧ જાન્યુઆરી પર ખસી ગઈ છે. કમૂરતાંનો મહિનો ઉત્તરાયણ પહેલાંનો મહિનો છે જે ર૧ નવેમ્બરે શરૂ થઈને ર૧ ડિસેમ્બરે સમાપ્ત થાય છે. ર૦૦૦ વર્ષ પહેલાં ઉત્તરાયણ વખતે મકરસંક્રાંતિ થતી તેથી કમૂરતાનો મહિનો મકરસંક્રાંતિ પહેલાંનો ગણાતો. લોકો ઠંડીને લીધી દુ:ખી થતા તેથી ઉત્તરાયણ કે મકરસંક્રાંતિની રાહ જોતા, કારણ કે તે પછી ઠંડી ઓછી થતી જાય છે. માટે તેની ઉજવણી થતી, અને હજુ પણ થાય છે. હકીકતમાં કમૂરતાંનો મહિનો ઉત્તરાયણ પહેલાંનો મહિનો છે, નહીં કે મકરસંક્રાંત પહેલાંનો. તેમ છતાં અજ્ઞાનથી લોકો કમૂરતાંના મહિનાને મકરસંક્રાંતિ પહેલાંનો મહિનો ગણે તો હાલમાં લોકોના મત પ્રમાણે ૧૪ જાન્યુઆરીએ કમૂરતાંનો મહિનો સમાપ્ત થાય અને ખગોળની દૃષ્ટિએ તે ર૧ જાન્યુઆરીએ સમાપ્ત થાય, કારણ કે ખગોળની દૃષ્ટિએ સૂર્ય ર૧ જાન્યુઆરીથી મકરમાં પ્રવેશ કરે છે. લોકો ચીલાચાલુ પ્રમાણે ૧૪ જાન્યુઆરીએ સૂર્યનો મકર પ્રવેશ કરે છે. પૃથ્વીની પરાંચનગતિને લીધે મકરસંક્રાંતિ ઉત્તરાયણથી દૂર ને દૂર ખસતી જાય છે. ર૦૦૦ વર્ષે તે એક રાશિ આગળ વધે છે. મકરવૃત્તને હવે ધનવૃત્ત કહેવું જોઈએ. આ ચક્ર ર૪૬૦૦ વર્ષનું છે.
http://www.bombaysamachar.com/frmStoryShow.aspx?sNo=76359
No comments:
Post a Comment