એનાલિસિસ - શ્રીવાણી આર
શેરબજારના નાણાંનો ઉપયોગ ટેરરીઝમ મની માટે થતો હોવાની અને ટેરરિસ્ટ શેરબજારમાં નાણાં રોકતા હોવાની આશંકાઓ તો ઘણા સમયથી ચર્ચાઇ રહી છે અને તપાસ એજન્સીઓ તેની તપાસ પણ ચલાવી રહી છે. જોકે, હવે મની લોન્ડરિંગની પાકી શંકા
જન્મી છે.
માર્કેટ રેગ્યુલેટર સેબીએ નાના અને મધ્યમ એકમો (એસએમઇ)ના શેર અને કરન્સી ઓપ્શન્સના ડેરિવેટિવ્ઝ ટ્રેડિંગની તપાસ શરૂ કરી છે. આ પ્રકારના ટ્રાન્ઝેક્શનનો ઉપયોગ મની લોન્ડરિંગ અને કરચોરી માટે થયો હોવાનો અંદાજ છે. ખાસ કરીને કાળાં નાણાં ધરાવતા લોકો એક્સ્ચેન્જિસના એસએમઇ ટ્રેડિંગ પ્લેટફોર્મનો દુરુપયોગ કરી રહ્યા હોવાની
શક્યતા છે.
ટ્રાન્ઝેક્શનમાં સહભાગી બનનાર સામેની વ્યક્તિ ખોટો ખર્ચ કે નુકસાન દર્શાવવા માટે કાયદેસરની આવકના અમુક નાણા બ્લેક મનીમાં ફેરવી રહ્યા છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર તપાસ અગ્રિમ તબક્કામાં છે. ઉલ્લેખનીય છે કે, નાના અને મધ્યમ એકમો સરળતાથી ભંડોળ એકત્ર કરી શકે એ માટે સેબી અને એક્સ્ચેન્જિસે એસએમઇ પ્લેટફોર્મ શરૂ કર્યું હતું. જોકે, કેટલાકે આ હળવા નિયમોનો મની લોન્ડરિંગ દુરુપયોગ કર્યો હોવાનું જણાય છે.
એક ટ્રેડરના જણાવ્યા અનુસાર સમગ્ર પ્રક્રિયા કંપનીની નોંધણી અથવા કાર્યરત ફર્મના લિસ્ટિંગની તૈયારીથી શરૂ થાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, બ્લેક મનીને વ્હાઇટમાં ફેરવવા ઇચ્છુક વ્યક્તિને શેર રૂ.૨૫ના ભાવે ફાળવાય છે.
વાસ્તવમાં તે શેરના રૂ. ૫૦૦ ચૂકવે છે, રૂ. ૨૫ ચેકથી (કાયદેસરની આવકમાંથી) અને રૂ. ૪૭૫ રોકડા. ત્યાર પછી શેરનું મૂલ્યાંકન રૂ. ૨૫ નક્કી કરાય છે. આ તમામ પ્રક્રિયા લિસ્ટિંગ પહેલાં કરાય છે. કંપનીનું લિસ્ટિંગ શેર દીઠ રૂ. ૨૫ના ભાવે કરવામાં આવે છે.
લિસ્ટિંગ પછી પ્રમોટર્સ અને નજીકનાં વર્તુળો શેરનો ભાવ ઉછાળી રૂ. ૫૦૦ કે વધુ કરે છે. એટલે કંપની અનલિસ્ટેડ હતી ત્યારે રૂ. ૨૫ના ભાવે શેર ખરીદનાર રૂ. ૫૦૦ના ભાવે શેર વેચે છે. તે સારી રીતે જાણતો હોય છે કે, શેરનું મૂલ્ય નજીવું છે. તેને ટ્રેડિંગની કાયદેસરની આવક પેટે રૂ. ૫૦૦ કરોડ મળે છે. તેણે આટલાં જ નાણાં કંપનીના પ્રમોટરને લિસ્ટિંગ પહેલાં આપેલાં હોય છે. આવી રીતે બ્લેક મની વ્હાઇટ થાય છે.
જોકે, એક્સ્ચેન્જ પર શેરની ખરીદી કોણ કરે છે? સમગ્ર ડીલના હેતુને સારી રીતે સમજનાર ખરીદદાર અલગ ઇરાદાથી સક્રિય બને છે. તે બિલકુલ ઊંધી પ્રક્રિયા (શેર વેચનારથી) કરે છે. આ વ્યક્તિ એક્સ્ચેન્જ પરથી રૂ. ૫૦૦માં શેર ખરીદી મૂળ પ્રમોટર પાસેથી શેર દીઠ રૂ. ૪૭૫ મેળવે છે. એક્સ્ચેન્જ પર શેરની ખરીદીથી તેની કરપાત્ર આવકમાં ઘટાડો થાય છે. સમગ્ર સોદામાં પ્રમોટર મધ્યસ્થીનું કામ કરે છે. તે પહેલી વ્યક્તિ (બ્લેક મની વ્હાઇટ કરનાર) પાસેથી રોકડ લે છે અને બીજી વ્યક્તિ (વ્હાઇટ મની બ્લેક કરનાર)ને આપે છે.
ડીલ પૂરી થયા પછી શેરમાં વોલ્યુમ ઘટે છે અને શેર લિસ્ટિંગ ભાવના સ્તરે અથવા તેની નીચે ગબડે છે. કંપની ક્યારેક જ પ્રમોટર બદલાયા હોવાની માહિતી એક્સ્ચેન્જને આપે છે. એક્સ્ચેન્જના એક ભૂતપૂર્વ અધિકારીના જણાવ્યા અનુસાર કરન્સી ઓપ્શન્સની ગેમ વધુ સરળ અને સ્માર્ટ છે. ટ્રેડરના જણાવ્યા અનુસાર ટ્રાન્ઝેક્શનમાં કંપની સ્થાપવાની, લિસ્ટિંગ માટે અરજી કરવાની કે ડિમેટ ખાતું ખોલવાની જરૂર હોતી નથી.
ઉપરાંત, ટ્રાન્ઝેક્શન ખર્ચ પણ ઓછો હોય છે. આઉટ ઓફ મની ઓપ્શન્સમાં એકથી વધુ ટ્રેડ કરીને ઓપ્શન ખરીદનાર બ્લેક મનીનું વ્હાઇટમાં રૂપાંતર કરે છે. સમગ્ર રૂપાંતર એક કે બે સોદામાં થતું નથી. કોલ ઓપ્શન ખરીદનાર લે-વેચના સોદા કરે છે અને દર વખતે ઓછી રકમનું પ્રોફિટ-બુકિંગ પણ કરે છે. સમગ્ર ડીલ ઘણાં ટ્રાન્ઝેક્શનમાં કરાય છે, જેથી કોઈનું ધ્યાન ન ખેંચાય.
જન્મી છે.
માર્કેટ રેગ્યુલેટર સેબીએ નાના અને મધ્યમ એકમો (એસએમઇ)ના શેર અને કરન્સી ઓપ્શન્સના ડેરિવેટિવ્ઝ ટ્રેડિંગની તપાસ શરૂ કરી છે. આ પ્રકારના ટ્રાન્ઝેક્શનનો ઉપયોગ મની લોન્ડરિંગ અને કરચોરી માટે થયો હોવાનો અંદાજ છે. ખાસ કરીને કાળાં નાણાં ધરાવતા લોકો એક્સ્ચેન્જિસના એસએમઇ ટ્રેડિંગ પ્લેટફોર્મનો દુરુપયોગ કરી રહ્યા હોવાની
શક્યતા છે.
ટ્રાન્ઝેક્શનમાં સહભાગી બનનાર સામેની વ્યક્તિ ખોટો ખર્ચ કે નુકસાન દર્શાવવા માટે કાયદેસરની આવકના અમુક નાણા બ્લેક મનીમાં ફેરવી રહ્યા છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર તપાસ અગ્રિમ તબક્કામાં છે. ઉલ્લેખનીય છે કે, નાના અને મધ્યમ એકમો સરળતાથી ભંડોળ એકત્ર કરી શકે એ માટે સેબી અને એક્સ્ચેન્જિસે એસએમઇ પ્લેટફોર્મ શરૂ કર્યું હતું. જોકે, કેટલાકે આ હળવા નિયમોનો મની લોન્ડરિંગ દુરુપયોગ કર્યો હોવાનું જણાય છે.
એક ટ્રેડરના જણાવ્યા અનુસાર સમગ્ર પ્રક્રિયા કંપનીની નોંધણી અથવા કાર્યરત ફર્મના લિસ્ટિંગની તૈયારીથી શરૂ થાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, બ્લેક મનીને વ્હાઇટમાં ફેરવવા ઇચ્છુક વ્યક્તિને શેર રૂ.૨૫ના ભાવે ફાળવાય છે.
વાસ્તવમાં તે શેરના રૂ. ૫૦૦ ચૂકવે છે, રૂ. ૨૫ ચેકથી (કાયદેસરની આવકમાંથી) અને રૂ. ૪૭૫ રોકડા. ત્યાર પછી શેરનું મૂલ્યાંકન રૂ. ૨૫ નક્કી કરાય છે. આ તમામ પ્રક્રિયા લિસ્ટિંગ પહેલાં કરાય છે. કંપનીનું લિસ્ટિંગ શેર દીઠ રૂ. ૨૫ના ભાવે કરવામાં આવે છે.
લિસ્ટિંગ પછી પ્રમોટર્સ અને નજીકનાં વર્તુળો શેરનો ભાવ ઉછાળી રૂ. ૫૦૦ કે વધુ કરે છે. એટલે કંપની અનલિસ્ટેડ હતી ત્યારે રૂ. ૨૫ના ભાવે શેર ખરીદનાર રૂ. ૫૦૦ના ભાવે શેર વેચે છે. તે સારી રીતે જાણતો હોય છે કે, શેરનું મૂલ્ય નજીવું છે. તેને ટ્રેડિંગની કાયદેસરની આવક પેટે રૂ. ૫૦૦ કરોડ મળે છે. તેણે આટલાં જ નાણાં કંપનીના પ્રમોટરને લિસ્ટિંગ પહેલાં આપેલાં હોય છે. આવી રીતે બ્લેક મની વ્હાઇટ થાય છે.
જોકે, એક્સ્ચેન્જ પર શેરની ખરીદી કોણ કરે છે? સમગ્ર ડીલના હેતુને સારી રીતે સમજનાર ખરીદદાર અલગ ઇરાદાથી સક્રિય બને છે. તે બિલકુલ ઊંધી પ્રક્રિયા (શેર વેચનારથી) કરે છે. આ વ્યક્તિ એક્સ્ચેન્જ પરથી રૂ. ૫૦૦માં શેર ખરીદી મૂળ પ્રમોટર પાસેથી શેર દીઠ રૂ. ૪૭૫ મેળવે છે. એક્સ્ચેન્જ પર શેરની ખરીદીથી તેની કરપાત્ર આવકમાં ઘટાડો થાય છે. સમગ્ર સોદામાં પ્રમોટર મધ્યસ્થીનું કામ કરે છે. તે પહેલી વ્યક્તિ (બ્લેક મની વ્હાઇટ કરનાર) પાસેથી રોકડ લે છે અને બીજી વ્યક્તિ (વ્હાઇટ મની બ્લેક કરનાર)ને આપે છે.
ડીલ પૂરી થયા પછી શેરમાં વોલ્યુમ ઘટે છે અને શેર લિસ્ટિંગ ભાવના સ્તરે અથવા તેની નીચે ગબડે છે. કંપની ક્યારેક જ પ્રમોટર બદલાયા હોવાની માહિતી એક્સ્ચેન્જને આપે છે. એક્સ્ચેન્જના એક ભૂતપૂર્વ અધિકારીના જણાવ્યા અનુસાર કરન્સી ઓપ્શન્સની ગેમ વધુ સરળ અને સ્માર્ટ છે. ટ્રેડરના જણાવ્યા અનુસાર ટ્રાન્ઝેક્શનમાં કંપની સ્થાપવાની, લિસ્ટિંગ માટે અરજી કરવાની કે ડિમેટ ખાતું ખોલવાની જરૂર હોતી નથી.
ઉપરાંત, ટ્રાન્ઝેક્શન ખર્ચ પણ ઓછો હોય છે. આઉટ ઓફ મની ઓપ્શન્સમાં એકથી વધુ ટ્રેડ કરીને ઓપ્શન ખરીદનાર બ્લેક મનીનું વ્હાઇટમાં રૂપાંતર કરે છે. સમગ્ર રૂપાંતર એક કે બે સોદામાં થતું નથી. કોલ ઓપ્શન ખરીદનાર લે-વેચના સોદા કરે છે અને દર વખતે ઓછી રકમનું પ્રોફિટ-બુકિંગ પણ કરે છે. સમગ્ર ડીલ ઘણાં ટ્રાન્ઝેક્શનમાં કરાય છે, જેથી કોઈનું ધ્યાન ન ખેંચાય.
http://www.bombaysamachar.com/frmStoryShow.aspx?sNo=167158
No comments:
Post a Comment