બ્રહ્માંડમાં હિંડોળા સિવાય બીજું કશું છે જ નહીં --- ડૉ. જે. જે. રાવલ

         


                                    

આપણા દેશમાં ઝૂલો, હિંડોળો હજારો વર્ષથી રાજ કરે છે. ઝાડની ડાળી પર ચઢયા હોઈએ અને પવન આવે તો ઝાડની ડાળી આપણને ઝૂલાવે. એક નાનો લાકડાનો ટુકડો લઈ તેની સાથે દોરડું બાંધી તેને વૃક્ષની ડાળી સાથે બાંધીએ એટલે થઈ ગયો ઝૂલો. રાધા-કૃષ્ણા યમુનાને કિનારે, વૃન્દાવનમાં બપોરે આવા ઝૂલા પર હિંચકા ખાતા ઝૂલામાં લાકડાના ટુકડાની પણ જરૂર નથી. માત્ર દોરડા પર બેસીને પણ ઝૂલાય. ઝૂલાનું મોટું સ્વરૂપ એટલે ખાટ - હિંડોળો. આજે પણ હિંડોળો ખૂબ જ લોકપ્રિય છે. બાગ-બગીચામાં બાળકોને હીંચકા ખાતા. જોઈએ છીએ. મુંબઈ જેવા શહેરોમાં જગ્યા નહીં હોવાથી એક જ દોરડા પર ખુરશી જેવો હિંડોળો હોય છે. હિંડોળો બ્રહ્માંડના મહાન રહસ્યને દ્યોતક છે. બાળકોને હિંચકા ખવડાવવા જ પડે. 

આ બ્રહ્માંડ વિરાટનો હિંડોળો છે. ફજેત-ફારકુ મેરી-ગો રાઉન્ડ કે ચકડોળ જાયન્ટ વ્હીલ એ હીંચકા જ છે. કોઈપણ સામયિક ક્રિયા હિંડોળો જ છે. લોલકવાળા ઘડિયાળનું લોલક હિંડોળાની જ ક્રિયા પ્રદર્શિત કરે છે. લોલકવાળું ઘડિયાળ કુદરતના મહાન રહસ્યને આપણી સમક્ષ પ્રદર્શિત કરે છે. લોલકવાળું ઘડિયાળ ઘરમાં રાખવું જ જોઈએ. બાળક તેની ક્રિયાને જોઈને વિચારવા લાગે કે ઘડિયાળનું લોલક આમતેમ કેવી પદ્ધતિસરની ગતિ કરે છે. હિંડોળાના પ્રથમ શોધક કદાચ ગોકુળ - વૃન્દાવનના કૃષ્ણ હતા. 

માનવીને હિંડોળાનો પ્રથમ અહેસાસ કરાવનાર ચક્ર હતું. ચક્રે સામયિક ક્રિયાનું પ્રથમ પ્રદર્શન કર્યું. પુરાતન માનવીની બુદ્ધિએ આકાશમાં કળા કરતા ચંદ્રને 

ચક્રની સામયિક ક્રિયા સાથે જોડ્યો તે જ આપણો મહિનો. પુનમથી પુનમ ગતિ 

કરતો - કળા કરતો ચંદ્ર હિંડોળા પર જ હિંચકે છે. 

પછી માનવીએ જોયું કે ચંદ્ર આકાશમાં ૧૨ હીંચકા ખાઈ લે છે ત્યાર સુધીના સમયમાં સૂર્ય આકાશમાં માત્ર એક જ હીંચકો ખાય છે. તે થયું આપણું વર્ષ આપણે પણ તેથી હિંડોળા પર જ બેઠા છીએ અને સાથે સાથે રાત-દિવસના હીંચકા પર બેઠા છીએ અને રાત-દિવસ હીંચકા ખાઈએ છીએ. પૃથ્વી પોતાની ધરી પર ગોળ ગોળ ફરે છે. તે હીંચકા જ ખાય છે, કારણ કે પ્રત્યેક સામયિક ક્રિયા હિંચકો જ છે. પૃથ્વી ગોળ છે અને અપારદર્શક છે અને સૂર્ય સ્વયં પ્રકાશિત છે માટે આપણે દિવસ-રાત અનુભવીએ છીએ. 

પૃથ્વી સૂર્યની પરિક્રમા કરે છે અને ૩૬૫ દિવસમાં તે સૂર્યની પરિક્રમા કરી રહે છે તે પૃથ્વીનો એક વર્ષના સમયનાં આંદોલન કરતો હીંચકો છે. પૃથ્વી પર આપણે સવાર છીએ માટે આપણે પણ પૃથ્વી સાથે હિંચકા જ ખાઈએ છીએ. પૃથ્વી એક સાથે બે હિંચકા પર સવાર છે. એક હીંચકાનો આંદોલન સમય ૨૪ કલાક છે જ્યારે બીજા હીંચકાનો આંદોલન સમય ૩૬૫ દિવસ છે. પૃથ્વી પર સવાર આપણે પણ પૃથ્વીના એક સાથે બે હીંચકા પર સવાર છીએ, પણ આપણને તે લાગતું નથી. 

દરેકે દરેક ગ્રહ પોતાના ધરીભ્રમણ 

અને સૂર્ય ફરતેના પરિક્રમણ એમ બે 

હીંચકા પર સવાર હોય છે. ગુુરુગ્રહ પોતાની ધરી પર ઘૂમી લેતા માત્ર ૧૦ કલાક જ લે છે. આમ પૃથ્વીના ધરી ભ્રમણ રાત-દિવસના હીંચકાની સરખામણીએ ગુરુનો રાત-દિવસનો હીંચકો ઘણો ફાસ્ટ છે. 

ગુરુ તેના રાત-દિવસના હીંચકા પર બે હીંચકા ખાઈ લે છે, પૃથ્વી તેના રાત-દિવસના હીંચકા પર માત્ર એક જ હીંચકો ખાય છે. 

પૃથ્વી સૂર્યની પરિક્રમાના હીંચકા પર એક વર્ષમાં એક હીંચકો ખાય છે, જ્યારે ગુરુને સૂર્યની પરિક્રમાના હીંચકા પર એક હીંચકો ખાતા ૧૨ વર્ષ લાગે છે. આમ પૃથ્વીનો સૂર્ય પરિક્રમાનો હીંચકો ગુરુના સૂર્ય-પરિક્રમાના હીંચકાથી ૧૨ ગણો ઝડપી છે. બધા જ ગ્રહોને પોતપોતાના પોતાની ધરી પર અને સૂર્યની પરિક્રમા કરવાના હીંચકા છે જેના આંદોલન સમય અલગ અલગ છે. ગ્રહોનાં ઉપગ્રહોને પોતપોતાના હિંચકા હોય છે. આમ પૂરા બ્રહ્માંડમાં હિંચકા ચાલે છે. હિંડોળા ચાલે છે. માટે જ બ્રહ્માંડ વિરાટનો હિંડોળો છે. 

બધી મંદાકિનીઓ (ૠફહફડ્ઢશયત) પોતાની ધરી પર ગોળ ગળે ઘૂમે છે. તે પણ હિંચકા જ ખાય છે. તે બીજી મોટી મંદાકિનીની ફરતે પરિક્રમા કરે છે તે તેનો પરિક્રમાનો હીંચકો છે. 

હીંચકાના આંદોલનોને સ્પંદનો કહે 

છે. ગુરુત્વાકર્ષણ પણ સ્પંદનો ઉત્પન્ન 

કરે છે. 

બ્રહ્માંડના ડાયનાપિલ્સનો પરિચય કરાવવા બાળકોને હીંચકા ખવડાવવા જરૂરી છે. ફજેત ફારકામાં અને ચકડોળમાં 

બેસાડવા જરૂરી છે. પ્રવેગી રાઈડો પર પણ બેસાડવા જરૂરી છે પણ અતિ પ્રવેગી 

હાઈડો હૃદયના સ્પંદનોને, હૃદયના આંદોલનોને, હૃદયના ધબકારને, હૃદયના વાયબ્રૅશનને નુકસાન પહોંચાડે છે. તરત જ તેનો ખ્યાલ નથી આવતો પણ પાછળથી હૃદય નબળું પડી ગયું છે. તેનો ખ્યાલ 

આવે છે. 

હૃદય જે ધબકારા કરે છે તે લય છે, બ્રહ્માંડનો લય, બ્રહ્માંડના હીંચકા સાથે તેનો સંબંધ છે. વિરાટના હિંડોળા સાથે તેને સંબંધ છે. હૃદય જે ધબકે છે તે પણ હીંચકો જ છે. વય તે માણસમાં ચાલતા કે બ્રહ્માંડમાં ચાલતા હિંડોળાની ગણતરી છે. 

હિંડોળો લયબદ્ધ ચાલે છે. હીંચકો જ્યારે પાછળની બાજુએ તેના અંતિમ બિન્દુએ આવે છે ત્યારે જ બાળક તેને ઠેસ મારે છે અને આમ હીંચકો લયબદ્ધ ચાલે છે. પણ જો બાળક તેને વચમાં ઠેસી મારી દે તો તેની ગતિ છિન્નભિન્ન થઈ જાય છે. તેમ બ્રહ્માંડના હિંડોળાના લયમાં જ્યારે અરાજકતા ઉત્પન્ન થાય છે ત્યારે મહા હોનારત થાય છે. બ્રહ્માંડ લયથી ચાલે છે. તેમાં વિપેક્ષ પડે છે ત્યારે ધરતીકંપ, સુનામી, દુકાળ, અતિવૃષ્ટિ, આકાશમાંથી લઘુગ્રહો અને ધૂમકેતુઓનું પૃથ્વી સાથે અથડાવું વગેરે હોનારત થાય છે. માટે માણસે પણ સમાજમાં લય જાળવી રાખવો જરૂરી છે. નહીં તો હોનારત સર્જાય. 

જેમ વિશાળ દુનિયામાં હિંડોળા ચાલે છે તેમ સૂક્ષ્મ દુનિયામાં પણ હિંડોળા જ ચાલે છે. નટરાજ વિરાટના હિંડોળાને પ્રદર્શિત કરે છે. 

બ્રહ્માંડની કોઈ પણ વસ્તુ સાથે તરંગ જોડાયેલ જ છે, જે હિંડોળો પ્રદર્શિત કરે છે. આમ આપણે પોતે પણ એક હિંડોળો જ છીએ. બ્રહ્માંડ હિંડોળામય છે. ભૌતિકશાસ્ત્રનું ક્વૉન્ટમ મિકેનીક્સ જે બ્રહ્માંડની અંતિમ થિયરી છે તે તરંગો પર સવાર છે એટલે કે હિંડોળા પર જ 

સવાર છે. 

માનવી જે તરંગો કરે છે તે પણ હિંડોળા જ છે. માનવીના સ્પંદનો પણ હિંડોળા જ છે. માનવીની સંવેદનશીલતા હિંડોળા જ છે. જે માનવીમાં દયા-કરુણા-ભાવના-સંવેદનશીલતાના હિંડોળા નથી તેને બ્રહ્માંડ સાથે લય નથી, તે બ્રહ્માંડ સાથે જોડાયેલા નથી. તે જીવમાત્ર છે તે મહામાનવ બની શકે નહીં. 

આપણો સમાજ જે ચાલે છે, તે લયથી ચાલે છે. સમાજમાં વિખવાદ કે લડાઈઓ તે સમાજમાં લયમાં થયેલી ખલેલ છે, સમાજમાં લયબદ્ધ ચાલતા હિંડોળામાં વિક્ષેપ છે. કોઈ પણ જાતનો વિક્ષેપ તે હિંડોળાના લયનો થતો વિક્ષેપ છે. મોરારીબાપુ, ગુણવંતભાઈ શાહ અને આ લેખકને પણ હિંડોળાનો બહુ શોખ છે. હીંચકા ઘણા પ્રકારનાં હોય છે અને તે આપણને તદ્દન નવી જ દુનિયાના પ્રદેશમાં વિહાર કરાવે છે.

http://www.bombaysamachar.com/frmStoryShow.aspx?sNo=163833