http://www.bombaysamachar.com/frmStoryShow.aspx?sNo=154065
જીવન-જગત ક્યારેય સીધીલીટીમાં ચાલતાં નથી
મૅન ટુ મૅન - સૌરભ શાહ
મારી તીવ્ર ઈચ્છા હતી કે જેલમાંથી બહાર જતાં પહેલાં આ એક કેદીનાં દર્શન કરું. ૨૦૦૮ની વાત. મારું સદ્ભાગ્ય કે સાબરમતી સેન્ટ્રલ જેલમાં ટાઈટ સિક્યુરિટી વચ્ચે, મારી બૅરેક નંબર ૬થી લગભગ ૫૦૦ પગલાં દૂર આવેલા સરદાર યાર્ડમાં રાખવામાં આવેલા એ કેદીને પૂરા એક કલાક માટે મળી શક્યો. એક કેદીનું નામ ડાહ્યાજી ગોબરજી વણજારા (તેઓ વણઝારાને બદલે આમ જ લખે છે). જન્મ: ૧ જૂન ૧૯૫૪. છેલ્લો હોદ્દો ડી.આઈ.જી. - ડેપ્યુટી ઈન્સ્પેક્ટર જનરલ, ગુજરાત સ્ટેટ. બાહોશ આઈ.પી.એસ. ઑફિસર તરીકે નામના મેળવનાર અને ઍન્ટી ટેરરિસ્ટ સ્ક્વૉડના ચીફ તરીકે બજાવેલી કામગીરીને કારણે ગુજરાતભરમાં સૌના આશીર્વાદ મેળવનાર વણજારા તે વખતે એક વર્ષથી જેલમાં હતા. અન્ય આક્ષેપો ઉપરાંત એમના પર એ પણ આક્ષેપ હતો કે સોહરાબુદ્દીન શેખ નામના સેક્યુલરોના લાડકવાયા બની ગયેલા ખતરનાક ગુંડાને એક એન્કાઉન્ટરમાં એમણે મારી નાખ્યો. વણજારાસાહેબ પરનો એ આક્ષેપ પુરવાર થાય તો એમને ફાંસીની સજા પણ થઈ શકે. ગયા અઠવાડિયે ડી. જી. વણજારાને સાત-આઠ વર્ષના કારાવાસ બાદ જામીન પર છોડવામાં આવ્યા. કેસ હજુય ચાલુ જ છે. પ્રાર્થના કરીએ કે કોર્ટમાં તેઓ નિર્દોષ પુરવાર થાય અને બને એટલા વહેલા આ લટકતી તલવાર જેવી પરિસ્થિતિમાંથી નિષ્કલંક ઉગરી જાય.
હું વણજારાને જેલમાં તે પછી પણ કેવી રીતે મળતો રહ્યો એની વાત ‘મારા જેલના અનુભવો’માં આવશે. અહીં મારે છ વર્ષ પહેલાંની એક બપોરે મારા ઘરે વણજારાસાહેબે મોકલાવેલા એક પૅકેટ વિશે તેમ જ એમાંથી નીકળેલી સ્ફોટક સામગ્રી વિશે વાત કરવાની છે. ડી. જી. વણજારાએ કારાવાસનાં આરંભિક વર્ષોમાં જે અનુભવ્યું, જેની અનુભૂતિ કરી તે બધી જ લાગણીઓ બે કાવ્યસંગ્રહોમાં ઠાલવી દીધી છે. આ બંને કાવ્યસંગ્રહોની વણજારાએ લખેલી પ્રસ્તાવનાના કેટલાક અંશ આજે તમારી સમક્ષ રજૂ કરું છું:
ડી. જી. વણજારા લખે છે, "જીવન અને જગત ક્યારેય સીધી લીટીમાં ચાલતાં નથી. તે અત્યંત રહસ્યમય અને આશ્ર્ચર્યોથી ભરપૂર હોય છે. ધરતીના પેટાળમાં સમયાંતરે ટેક્ટોનિક હલચલ થતી રહેતી હોય છે, જેને કારણે ધરતીની સપાટી ઉપર ક્યારેક ભૂકંપ અને સુનામીનાં દૃશ્યો સર્જાય છે, તો ક્યારેક જ્વાળામુખી ફાટી નીકળતા હોય છે. ક્યારેક ડુંગરા પાદરમાં ફેરવાઈ જતા હોય છે, તો ક્યારેક પાદરના સ્થાને ડુંગરા ઊભા થઈ જતા હોય છે. જળના સ્થાને સ્થળ અને સ્થળના સ્થાને જળ ફરી વળતાં હોય છે. મહાન નદીઓ ક્યારેક અદૃશ્ય થઈ જતી હોય છે અથવા તો તેમના પ્રચંડ જળ-પ્રવાહોની દિશાઓ બદલાઈ જતી હોય છે. ક્યારેક નાનાં નાનાં નગર-રાજ્યોમાંથી મહાકાય સામ્રાજ્યો ઊભાં થતાં હોય છે, તો ક્યારેક મોટાં મોટાં સામ્રાજ્યોને ખંડેરમાં તબદીલ થઈ જતાં વાર લાગતી નથી.
વણજારાની પ્રસ્તાવનામાં વ્યક્ત થઈ રહેલી આ લાગણીઓને છ-સાત વર્ષ અગાઉની ગુજરાત-ભારતની પરિસ્થિતિના સંદર્ભમાં જોવાની છે. તે વખતે રાજકીય-સામાજિક વાતાવરણ કેવું હતું, કઈ રીતે દિલ્હીના સોદાગરો દેશપ્રેમીઓને ચારેકોરથી ઘેરી લેતા હતા, કઈ રીતે આ દેશપ્રેમીઓની સહાય કરવા માટે તીવ્ર ઈચ્છા હોવા છતાં ગુજરાતના સર્વેસર્વાના હાથ બંધાયેલા હતા. વડા પ્રધાન બન્યા પછી નરેન્દ્ર મોદીએ જેમને ભાજપના રાષ્ટ્રીય પ્રમુખનો હોદ્દો અપાવ્યો તે અમિત શાહ જ્યારે ગુજરાતના ગૃહમંત્રી અને જેલ ખાતાના મંત્રી હતા ત્યારે ખુદ મુખ્ય પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પણ અમિત શાહ જેવા પોતાના જમણા હાથ સમા વફાદાર મિત્રને સાબરમતી જેલમાં જતાં બચાવી શક્યા નહોતા. મહિનાઓ સુધી એમણે પોતે જે ખાતાના મંત્રી હતા તેમાંની જ એક જેલ-સાબરમતી જેલમાં રહેવું પડતું હતું. કુદરતના આ ખેલને ધીરજ રાખીને, છટપટાહટ કર્યા વિના સાક્ષીભાવે જોતાં રહેવાનું, પોતાનું કાર્ય નિષ્ઠાપૂર્વક આગળ વધારતાં રહેવાનું. આટલું શીખવાનું આ બધી ઘટના-દુર્ઘટનાઓના તારણરૂપે અકળાઈને હવાતિયાં મારવાને બદલે માનસિક સ્વસ્થતા, સ્થિરતા ટકાવી રાખવાનાં.
વણજારા આગળ લખે છે: "મારા આંતર બાહ્ય જીવનમાં પણ સમયાંતરે આવાં જ કોઈ ટેક્ટોનિક હલચલ અને ઊથલપાથલ થતાં રહ્યાં છે, જેના કારણે મારાં મન-બુદ્ધિ અને દેહજગતમાં ભૂકંપ અને સુનામી સર્જાતાં રહ્યાં છે, અને હૃદયના ઊંડાણમાં લાગણીઓનો લાવારસ હંમેશાં ઊભરાતો રહ્યો છે. મારા જીવનની સપાટી પર સતત ફૂંકાઈ રહેલાં આવાં આંધી, તોફાન અને વાવાઝોડાંઓએ મને એટલો બધો કઠોર રહેવા દીધો નથી જેટલો હું બહારથી દેખાઉં છું.
વણજારાએ આ પ્રસ્તાવના નીચે ૨૪-૪-૨૦૦૯ની તારીખ મૂકી છે. એ દિવસના બરાબર બે વર્ષ પહેલાં એટલે કે ૨૪-૪-૨૦૦૭ના રોજ એમની ધરપકડ થયેલી. એ પહેલાં પણ એમણે કાવ્યો લખ્યાં છે. ધરપકડ બાદ એમની ભાવનાઓ વધુ તીવ્ર બનીને શબ્દદેહ ધારણ કરવા લાગી. બે વર્ષના કારાવાસ દરમ્યાન ૪૦૦ જેટલી કવિતાઓનું સર્જન કર્યું (એ પછીનાં બીજાં પાંચેક વર્ષ દરમ્યાન જે સર્જન થયું તે જુદું). પણ આ કાવ્યોને એમણે ક્યારેય પ્રગટ કરવાનો વિચાર પણ નહોતો કર્યો. પોતે નિજાનંદ માટે લખતા. પણ જેલની સાપ્તાહિક ‘કૌટુંબિક મુલાકાતો’ દરમિયાન એમના પરિવારના સભ્યોનો સતત આગ્રહ રહ્યો કે આ કવિતાઓની સાહિત્યિક ગુણવત્તા અને વિષયવસ્તુને જોતાં લાગે છે કે એ કાવ્યોના સંગ્રહો વિનાવિલંબે પ્રગટ થવા જોઈએ. વણજારા હૈયાધારણ આપતા કે જેલમાંથી છૂટયા પછી છપાવીશું. પરંતુ જેલયોગ વધુ ને વધુ લંબાતો ગયો એટલે નાછૂટકે પરિવારજનોના અને મિત્રોના આગ્રહને વશ થઈને એમણે કવિતાઓ છપાવવાની સંમતિ આપવી પડી. પણ એ પોતે જેલમાં હોય અને બહાર કવિતાઓનું પ્રકાશન થાય તે કાર્ય અશક્ય ભલે ન હોય, અતિ કપરું તો હતું જ.
...પણ છેવટે એ બંને સંગ્રહો પ્રગટ થયા અને વણજારાએ એમના નજીકના મિત્રોને જેલમાં રહીને ભેટ મોકલ્યા. એ કાવ્યસંગ્રહોની ઘણી બધી કાવ્યપંક્તિઓ મેં તે વખતે પેન્સિલ માર્ક કરી રાખી છે. એનો આસ્વાદ ક્યારેક જરૂર માણીશું. આજે આટલું જ.
‘પહેરેદારો હિંમત રાખી, આંખ લાલ જો રાખે, શિંગ વગરના શૈતાનો આ, પૂંછ દબાવી ભાગે’
ગુડ મોર્નિંગ - સૌરભ શાહ
સોહરાબુદ્દીન શેખના એન્કાઉન્ટર મામલામાં આરોપી તરીકે અલમૉસ્ટ ૮ વર્ષ સુધી અન્ડરટ્રાયલ કેદીના રૂપમાં જેલમાં રહેલા ગુજરાતના એન્ટી ટેરરિસ્ટ સ્કવૉડના ચીફ, ડી.આઈ.જી. ડી.જી. વણજારા જામીન પર છૂટયા ત્યારે એમના વિશે અને જેલમાં એમણે લખેલાં કાવ્યોના સંગ્રહની એમની પ્રસ્તાવના વિશે લખ્યું હતું પણ કાવ્યો વિશે લખવાનું બાકી રહી ગયું હતું. આજે થોડુંક લખીએ, ‘સિંહગર્જના’ કાવ્યસંગ્રહ વિશે.
વણજારા કવિ નથી, પોલીસ ઑફિસર છે એ ધ્યાન રાખવાનું આ કાવ્યપંક્તિઓ વાંચતી વખતે. વણજારાની ધરપકડ થઈ, એમને સાબરમતી જેલમાં પૂરવામાં આવ્યા ત્યારે મુસ્લિમપ્રેમી સેક્યુલરો અને આ સેક્યુલરવાદીઓના એજન્ટ જેવાં અંગ્રેજી છાપાંઓ ગેલમાં આવી ગયા હતાં. એ સૌને સંબોધીને સરદાર યાર્ડની ખોલી નં. ૧ના એકાંતવાસમાં વણજારાએ લખ્યું:
ઈજ્જત મારી મહા-અમૂલી, આભ-ગગનથી ઊંચી છે;
ના પાણી ન પરસેવાથી, રક્ત-ધારથી સીંચી છે.
સૂતા રહેતા સૌ કોઈ જ્યારે, હું જાગતો રે’તો તો;
સૌ કોઈ જ્યારે બેસી રહેતા, હું દોડતો રે’તો તો.
નહીં ડરાવો, ના ભડકાવો, ડરું નહીં હું કોઈનાથી;
ના શરમાવો બેશરમ સૌ, હલું નહીં હું કોઈનાથી.
કલ્પના કરો જે માણસથી ભલભલા ખૂંખાર ગુંડાઓ ધ્રૂજતા હોય એ જ્યારે લાચાર બનીને જેલના સળિયા પાછળ હોય, જેની એક પછી એક જામીન અરજીઓ રિજેક્ટ થતી હોય એટલું જ નહીં એ જીવે ત્યાં સુધી જેલની બહાર નીકળી ન શકે એવો કારસો રચીને નવા નવા કેસ જેના પર ઝીંકાતા હોય એની માનસિકતા કેવી બની જાય? પણ ડી. જી. વણજારા જુદી માટીના માણસ છે. સળિયા પાછળ પણ એમની ખુમારી અકબંધ હતી:
મુશ્કેલી તું તક મારી છે, કેશ પકડું તારા;
આંટી મારી તને પછાડું, કામ કઢાવું મારા.
નિમંત્રું છું હે મુશ્કેલી, રે’તું મારી પડખે;
સફળતાની સીડી છે તું, શા માટે તું વલખે?
માણસને જ્યારે ભરોસો હોય
કે પોતે જે કંઈ કર્યું છે તે ખોટું નથી, એનો અંતરાત્મા સાફ હોય, એનું ધ્યેય અડગ હોય ત્યારે એ ઘરમાં કુટુંબીજનો સાથે જીવન ગાળતો હોય કે પછી જેલમાં બીજા કેદીઓ સાથે, એ નિશ્ર્ચિંત રહેવાનો:
શું ખોયું મેં, કંઈ જ નહીં, આંધી વચ્ચે સ્થિર રહ્યો;
સિંહ રહે વનરાજ સદાયે, ભલે ક્યાંય તે વાસ કરે.
કાયર મનના શત્રુ મારા, પીઠ પાછળ વા’ર કર્યો;
આજ સલામત છાતી મારી, આંધી વચ્ચે સ્થિર રહ્યો.
એ સમય હતો જ્યારે વણજારાની પડખે રહેનારાઓ, એમના આત્મીયજનો અને શુભેચ્છકો સૌ કોઈએ માની લીધેલું કે વણજારાનું ભવિષ્ય અંધકારમય છે. કદાચ, ખુદ વણજારાએ માની લીધું હશે કે પોતે હવે ક્યારેય બહારની દુનિયાનું અજવાળું જોઈ શકવાના નથી, કદાચ. વણજારાની સાથે એમના જે બીજા દોઢેક ડઝન પુલીસસાથીઓને સોહરાબુદ્દીન કેસમાં પકડવામાં આવ્યા હતા તેમાંના એક સબ-ઈન્સ્પેક્ટર વિજયસિંહ રાઠોડને વણજારાથી દૂર રાખવામાં આવ્યા હતા. રાઠોડે વણજારાની ખિલાફ સરકારી (તાજના સાક્ષી) બનવાનું પસંદ કર્યું હતું. સાબરમતી જેલની નવી બૅરેક નંબર છમાં મારી અને રાઠોડની જગ્યા બાજુબાજુમાં હતી અને વિધિની વક્રતા જુઓ કે વણજારાના પરમ ચાહક એવા મારી સાથે રાઠોડને પણ ભાઈબંધી થઈ ગઈ. વણજારાએ જેલવાસને ખૂબ ધીરજથી, સમતા રાખીને સ્વીકાર્યો હતો એનો પુરાવો એમની આ પંક્તિઓ છે, જે જેલમાં લખાયેલી. (કાવ્યસંગ્રહની બધી જ કવિતાઓ જેલમાં જ લખાયેલી છે).
દોડાદોડી ઘણી કરી મેં, આજ અહીં વિશ્રામ છે;
નથી યાર્ડ સરદારતણો આ, સદ્ગુરુ તારો આશ્રમ છે.
અવનવા આ ભાવજગતમાં, શરણ ઈશનું શાશ્ર્વત છે;
કોણ કહે આ જેલ ભયાનક, સદ્ગુરુ તારો આશ્રમ છે.
અને આ જ વાત બીજા એક કાવ્યમાં તેઓ દોહરાવે છે:
વલ્લભ તારાં પદ્ચિહ્નો પર, આજ અહીં હું ચાલું છું;
વંદું છું હું શિશ નમવી, પગ તને હું લાગું છું.
નથી જેલ આ મારા માટે, મંદિર વલ્લભ તારું છે;
ભારત મા છે દેવી અહીંયાં, અહોભાગ્ય આ મારું છે.
તે વખતે સેક્યુલરો મંડી પડ્યા હતા: સોહરાબુદ્દીન જેવા ભલા માણસને વણજારાએ ફેક એન્કાઉન્ટરમાં ખતમ કરી નાખ્યો. ઈશરતજહાન નામની ભલીભોળી મુસ્લિમ યુવતીને ઠાર કરી નાખી. (બાય ધ વે, પેલો ખતરનાક ગુંડો હતો, અનેક ખૂન કેસમાં ઈન્વોલ્વ્ડ હતો. અને પેલી ગુંડાઓની સાગરીત હતી. પણ સેક્યુલર મીડિયાએ એને હીરોઈન બનાવી દીધી જેને કારણે મુમ્બ્રાના એના વતનમાં એના જનાજામાં હજારો લોકો સામેલ થયા હતા). લોકો જે આક્ષેપો કરે તે કરે, વણજારાને ખબર હતી કે પોતે શું કરી રહ્યા છે. સમાજની ગંદકી સાફ કરવાની પોતાની ફરજ બજાવવાનું એ ચૂક્યા નહીં; પરિણામની પરવા એમણે કરી નહીં:
નડું નહીં હું સકલ જગતને, જગત નડે તો ડરું નહીં;
અંગદનો અવતાર છું હું, યુદ્ધ ક્ષેત્રથી હટું નહીં.
સાહસ કરતો પૂર્ણ સમજથી, બાળકનો બૂચકાર નથી;
જીવન હાજર દેશ માટે, અહમ તણો હુંકાર નથી.
ના લડતો હું મારા માટે, મમતામાં મશગુલ નથી;
સહજ કર્મો કરી રહ્યો છું, ફલ-ઈચ્છા બિલકુલ નથી.
મારો ચાહે હજાર શસ્ત્રો, એક થકી પણ મરું નહીં;
ધર્મયુદ્ધ સાકાર છું હું, યુદ્ધક્ષેત્રથી હટું નહીં.
જિંદગી આખી અસામાજિક તત્ત્વો સામે લડ્યા પછી વણજારાને કલ્પના પણ નહીં હોય કે ૨૦૦૨ના ગોધરાકાંડ પછી ગુજરાતને બદનામ કરવા માટે ફૂંકાયેલા વાવાઝોડામાં પોતાના ઘરનું છાપરું પણ ઊડી જશે. એ સમયગાળો ગુજરાતને, ગુજરાતના ગુજરાતીઓને, હિન્દુત્વને, નરેન્દ્ર મોદીને અને હિન્દુત્વને આદર આપતા તમામ દેશવાસીઓને બદનામ કરવા માટેનો સમયગાળો હતો. કટ્ટર સેક્યુલરવાદીઓ અને સેક્યુલરવાદનું મહોરું પહેરેલા આતંકવાદીઓનો જમાનો હતો એ. જેલવાસ દરમ્યાન વણજારા લખે છે:
મોટા મોટા હત્યારાઓ, રાખે નામ ‘છોટા’;
‘છોટા’ રાજન, શકીલ ‘છોટા’, કાપે માથા ‘મોટા’.
દાઉદ બેઠો સપ્તસિંધમાં, માને ખુદને વાઘ;
લૂંટ ચલાવે રક્ત વહાવે, ના આપે કોઈ સાથ.
અરુણ ગવલી, શા’બુદ્દીન મુક્તિયાર સૌ ઘેટા;
હોવા જોઈએ જેલોમાં આ, સંસદમાં જઈ બેઠા.
અપહરણના ઉદ્યોગો આ, ચાલે દિવસરાત;
નિર્દોષોના સિસકારાને, ના આપે કોઈ દાદ.
પહેરેદારો હિંમત રાખી, આંખ લાલ જો રાખે;
શિંગ વગરના શૈતાનો આ, પૂંછ દબાવી ભાગે.
આ ‘છોટા’ ઓને આશ્રય આપનારાઓ આ દેશના જ નાગરિકો છે જે દેશદ્રોહીઓ છે. આતંકવાદીઓને અને અસામાજિક તત્ત્વોને આશ્રય આપનારા આશ્રયદાતાઓ આપણી આસપાસમાં જ વસે છે. આ આશ્રયદાતાઓ વિના કોઈ પરદેશથી આવીને વળી કેવી રીતે આપણી સંસદ પર કે વી.ટી. સ્ટેશન પર હુમલો કરી શકે:
જયચંદ તારા બીજ અહીંયાં, મીરઝાફરના કુવા;
મબલખ ખેતી દેશદ્રોહની, મરદ જીવતા મૂવા.
એક પાપથી જયચંદ તારા, પૃથ્વીરાજ હણાયો;
અફઘાનોની બલિવેદી પર, ભારત દેશ ફસાયો.
વણજારા કવિ નથી, પોલીસ ઑફિસર છે એ ધ્યાન રાખવાનું આ કાવ્યપંક્તિઓ વાંચતી વખતે. વણજારાની ધરપકડ થઈ, એમને સાબરમતી જેલમાં પૂરવામાં આવ્યા ત્યારે મુસ્લિમપ્રેમી સેક્યુલરો અને આ સેક્યુલરવાદીઓના એજન્ટ જેવાં અંગ્રેજી છાપાંઓ ગેલમાં આવી ગયા હતાં. એ સૌને સંબોધીને સરદાર યાર્ડની ખોલી નં. ૧ના એકાંતવાસમાં વણજારાએ લખ્યું:
ઈજ્જત મારી મહા-અમૂલી, આભ-ગગનથી ઊંચી છે;
ના પાણી ન પરસેવાથી, રક્ત-ધારથી સીંચી છે.
સૂતા રહેતા સૌ કોઈ જ્યારે, હું જાગતો રે’તો તો;
સૌ કોઈ જ્યારે બેસી રહેતા, હું દોડતો રે’તો તો.
નહીં ડરાવો, ના ભડકાવો, ડરું નહીં હું કોઈનાથી;
ના શરમાવો બેશરમ સૌ, હલું નહીં હું કોઈનાથી.
કલ્પના કરો જે માણસથી ભલભલા ખૂંખાર ગુંડાઓ ધ્રૂજતા હોય એ જ્યારે લાચાર બનીને જેલના સળિયા પાછળ હોય, જેની એક પછી એક જામીન અરજીઓ રિજેક્ટ થતી હોય એટલું જ નહીં એ જીવે ત્યાં સુધી જેલની બહાર નીકળી ન શકે એવો કારસો રચીને નવા નવા કેસ જેના પર ઝીંકાતા હોય એની માનસિકતા કેવી બની જાય? પણ ડી. જી. વણજારા જુદી માટીના માણસ છે. સળિયા પાછળ પણ એમની ખુમારી અકબંધ હતી:
મુશ્કેલી તું તક મારી છે, કેશ પકડું તારા;
આંટી મારી તને પછાડું, કામ કઢાવું મારા.
નિમંત્રું છું હે મુશ્કેલી, રે’તું મારી પડખે;
સફળતાની સીડી છે તું, શા માટે તું વલખે?
માણસને જ્યારે ભરોસો હોય
કે પોતે જે કંઈ કર્યું છે તે ખોટું નથી, એનો અંતરાત્મા સાફ હોય, એનું ધ્યેય અડગ હોય ત્યારે એ ઘરમાં કુટુંબીજનો સાથે જીવન ગાળતો હોય કે પછી જેલમાં બીજા કેદીઓ સાથે, એ નિશ્ર્ચિંત રહેવાનો:
શું ખોયું મેં, કંઈ જ નહીં, આંધી વચ્ચે સ્થિર રહ્યો;
સિંહ રહે વનરાજ સદાયે, ભલે ક્યાંય તે વાસ કરે.
કાયર મનના શત્રુ મારા, પીઠ પાછળ વા’ર કર્યો;
આજ સલામત છાતી મારી, આંધી વચ્ચે સ્થિર રહ્યો.
એ સમય હતો જ્યારે વણજારાની પડખે રહેનારાઓ, એમના આત્મીયજનો અને શુભેચ્છકો સૌ કોઈએ માની લીધેલું કે વણજારાનું ભવિષ્ય અંધકારમય છે. કદાચ, ખુદ વણજારાએ માની લીધું હશે કે પોતે હવે ક્યારેય બહારની દુનિયાનું અજવાળું જોઈ શકવાના નથી, કદાચ. વણજારાની સાથે એમના જે બીજા દોઢેક ડઝન પુલીસસાથીઓને સોહરાબુદ્દીન કેસમાં પકડવામાં આવ્યા હતા તેમાંના એક સબ-ઈન્સ્પેક્ટર વિજયસિંહ રાઠોડને વણજારાથી દૂર રાખવામાં આવ્યા હતા. રાઠોડે વણજારાની ખિલાફ સરકારી (તાજના સાક્ષી) બનવાનું પસંદ કર્યું હતું. સાબરમતી જેલની નવી બૅરેક નંબર છમાં મારી અને રાઠોડની જગ્યા બાજુબાજુમાં હતી અને વિધિની વક્રતા જુઓ કે વણજારાના પરમ ચાહક એવા મારી સાથે રાઠોડને પણ ભાઈબંધી થઈ ગઈ. વણજારાએ જેલવાસને ખૂબ ધીરજથી, સમતા રાખીને સ્વીકાર્યો હતો એનો પુરાવો એમની આ પંક્તિઓ છે, જે જેલમાં લખાયેલી. (કાવ્યસંગ્રહની બધી જ કવિતાઓ જેલમાં જ લખાયેલી છે).
દોડાદોડી ઘણી કરી મેં, આજ અહીં વિશ્રામ છે;
નથી યાર્ડ સરદારતણો આ, સદ્ગુરુ તારો આશ્રમ છે.
અવનવા આ ભાવજગતમાં, શરણ ઈશનું શાશ્ર્વત છે;
કોણ કહે આ જેલ ભયાનક, સદ્ગુરુ તારો આશ્રમ છે.
અને આ જ વાત બીજા એક કાવ્યમાં તેઓ દોહરાવે છે:
વલ્લભ તારાં પદ્ચિહ્નો પર, આજ અહીં હું ચાલું છું;
વંદું છું હું શિશ નમવી, પગ તને હું લાગું છું.
નથી જેલ આ મારા માટે, મંદિર વલ્લભ તારું છે;
ભારત મા છે દેવી અહીંયાં, અહોભાગ્ય આ મારું છે.
તે વખતે સેક્યુલરો મંડી પડ્યા હતા: સોહરાબુદ્દીન જેવા ભલા માણસને વણજારાએ ફેક એન્કાઉન્ટરમાં ખતમ કરી નાખ્યો. ઈશરતજહાન નામની ભલીભોળી મુસ્લિમ યુવતીને ઠાર કરી નાખી. (બાય ધ વે, પેલો ખતરનાક ગુંડો હતો, અનેક ખૂન કેસમાં ઈન્વોલ્વ્ડ હતો. અને પેલી ગુંડાઓની સાગરીત હતી. પણ સેક્યુલર મીડિયાએ એને હીરોઈન બનાવી દીધી જેને કારણે મુમ્બ્રાના એના વતનમાં એના જનાજામાં હજારો લોકો સામેલ થયા હતા). લોકો જે આક્ષેપો કરે તે કરે, વણજારાને ખબર હતી કે પોતે શું કરી રહ્યા છે. સમાજની ગંદકી સાફ કરવાની પોતાની ફરજ બજાવવાનું એ ચૂક્યા નહીં; પરિણામની પરવા એમણે કરી નહીં:
નડું નહીં હું સકલ જગતને, જગત નડે તો ડરું નહીં;
અંગદનો અવતાર છું હું, યુદ્ધ ક્ષેત્રથી હટું નહીં.
સાહસ કરતો પૂર્ણ સમજથી, બાળકનો બૂચકાર નથી;
જીવન હાજર દેશ માટે, અહમ તણો હુંકાર નથી.
ના લડતો હું મારા માટે, મમતામાં મશગુલ નથી;
સહજ કર્મો કરી રહ્યો છું, ફલ-ઈચ્છા બિલકુલ નથી.
મારો ચાહે હજાર શસ્ત્રો, એક થકી પણ મરું નહીં;
ધર્મયુદ્ધ સાકાર છું હું, યુદ્ધક્ષેત્રથી હટું નહીં.
જિંદગી આખી અસામાજિક તત્ત્વો સામે લડ્યા પછી વણજારાને કલ્પના પણ નહીં હોય કે ૨૦૦૨ના ગોધરાકાંડ પછી ગુજરાતને બદનામ કરવા માટે ફૂંકાયેલા વાવાઝોડામાં પોતાના ઘરનું છાપરું પણ ઊડી જશે. એ સમયગાળો ગુજરાતને, ગુજરાતના ગુજરાતીઓને, હિન્દુત્વને, નરેન્દ્ર મોદીને અને હિન્દુત્વને આદર આપતા તમામ દેશવાસીઓને બદનામ કરવા માટેનો સમયગાળો હતો. કટ્ટર સેક્યુલરવાદીઓ અને સેક્યુલરવાદનું મહોરું પહેરેલા આતંકવાદીઓનો જમાનો હતો એ. જેલવાસ દરમ્યાન વણજારા લખે છે:
મોટા મોટા હત્યારાઓ, રાખે નામ ‘છોટા’;
‘છોટા’ રાજન, શકીલ ‘છોટા’, કાપે માથા ‘મોટા’.
દાઉદ બેઠો સપ્તસિંધમાં, માને ખુદને વાઘ;
લૂંટ ચલાવે રક્ત વહાવે, ના આપે કોઈ સાથ.
અરુણ ગવલી, શા’બુદ્દીન મુક્તિયાર સૌ ઘેટા;
હોવા જોઈએ જેલોમાં આ, સંસદમાં જઈ બેઠા.
અપહરણના ઉદ્યોગો આ, ચાલે દિવસરાત;
નિર્દોષોના સિસકારાને, ના આપે કોઈ દાદ.
પહેરેદારો હિંમત રાખી, આંખ લાલ જો રાખે;
શિંગ વગરના શૈતાનો આ, પૂંછ દબાવી ભાગે.
આ ‘છોટા’ ઓને આશ્રય આપનારાઓ આ દેશના જ નાગરિકો છે જે દેશદ્રોહીઓ છે. આતંકવાદીઓને અને અસામાજિક તત્ત્વોને આશ્રય આપનારા આશ્રયદાતાઓ આપણી આસપાસમાં જ વસે છે. આ આશ્રયદાતાઓ વિના કોઈ પરદેશથી આવીને વળી કેવી રીતે આપણી સંસદ પર કે વી.ટી. સ્ટેશન પર હુમલો કરી શકે:
જયચંદ તારા બીજ અહીંયાં, મીરઝાફરના કુવા;
મબલખ ખેતી દેશદ્રોહની, મરદ જીવતા મૂવા.
એક પાપથી જયચંદ તારા, પૃથ્વીરાજ હણાયો;
અફઘાનોની બલિવેદી પર, ભારત દેશ ફસાયો.
http://www.bombaysamachar.com/frmStoryShow.aspx?sNo=158224
No comments:
Post a Comment