http://www.bombaysamachar.com/frmStoryShow.aspx?sNo=149131
સુખનો પાસવર્ડ - આશુ પટેલ
એક નગર બહુ વિકાસ પામ્યું અને એ નગરની સીમાનો વિસ્તાર પણ નગરની હદમાં આવી ગયો. એ નગર બહુ વ્યવસ્થિત રીતે વિકસિત થયું હતું, પણ સીમાનો પ્રદેશ નગરની હદમાં આવી ગયો અને એક તબક્કે એ વિસ્તાર નગરના હાર્દ સમો બની ગયો. પણ એ વિસ્તારના વિશાળ ચોકમાં એક મોટી શીલા પડી હતી. એ વિશાળ પથ્થર ચોકના રસ્તાની વચ્ચોવચ આવતો હતો અને બળદગાડા અને ઘોડાગાડીઓની અવરજવરમાં બહુ અવરોધ ઊભો કરતો હતો.
નગરના સત્તાધીશોએ મોટા મોટા એન્જિનિયર્સને બોલાવીને તેમની મદદ માગી અને એ વિશાળ પથ્થરને હટાવવા માટે કેટલો ખર્ચ થશે એનો અંદાજ માગ્યો.
એક એન્જિનિયરને કહ્યું, "આ પથ્થર એટલો મોટો છે કે એને હટાવવો તો બહુ મુશ્કેલ છે એટલે એને સુરંગ ફોડીને તોડવો પડશે પછી એના નાના નાના ટુકડા થઈ જશે. એના માટે બહુ મોટું બજેટ રાખવું પડશે.
બીજા એન્જિનિયરે કહ્યું, "આ પથ્થરની નીચે એક ભૂંગળું નાખીને એનાથી ધીમે ધીમે સરકાવીને એને ખસેડી શકાય. એ એન્જિનિયરે પણ બહુ મોટું બજેટ માગ્યું.
ત્રીજા એન્જિનિયરે વળી બીજા તુક્કાઓ અજમાવ્યા. પણ દરેક એન્જિનિયરની એક વાત કોમન હતી કે એ વિશાળ પથ્થર હટાવવા માટે બહુ મોટી રકમ ખર્ચવી પડશે.
એન્જિનિયર્સ પથ્થરને હટાવવા માટે પોતપોતાના ભવ્ય આઈડિયાઝ આપી રહ્યા હતા અને તોતિંગ બજેટ માગી રહ્યા હતા એ વખતે નગરજનો પણ મોટી સંખ્યામાં ઉપસ્થિત થઈ ગયા હતા. બધા એ જાણવા માટે આતુર હતા કે આ પથ્થર કઈ રીતે અને કેટલો જલદી હટાવી શકાશે.
એન્જિનિયર્સના ઘુવડ જેવા ચહેરા અને પેલા વિશાળ પથ્થરથી પણ વધુ ભારેખમ આઈડિયાઝ અને એથીય વધુ ભારે રકમના બજેટ સાંભળીને લોકો નિરાશ થઈ ગયા કે આ સમસ્યાનો કોઈ ઉકેલ નહીં આવે.
એ વખતે એક ખેડૂત આગળ આવ્યો. તેણે કહ્યું કે, "આ પથ્થર હટાવવા માટે આટલી મોટી રકમ ખર્ચવાની જરૂર નથી.
એન્જિનિયર્સે એ ખેડૂતની હાંસી ઉડાવી. તેમણે કહ્યું કે, "આવા કામમાં તારી બુદ્ધિ ના ચાલે. આ પથ્થર હટાવવાનું કામ અમારા માટે પણ બહુ ભગીરથ છે.
ખેડૂતે એ અભિમાની એન્જિનિયર્સના શબ્દોની પરવા કર્યા વિના કહ્યું કે, "આ પથ્થર હું હટાવી દઈશ. મને માત્ર સો રૂબલ આપજો.
એન્જિનિયર્સ કંઈક બોલવા જતા હતા, પણ પથ્થરના અવરોધથી કંટાળેલા લોકોએ ખેડૂતને કહ્યું કે, "અમે તને સો રૂબલ આપીશું, તું આ પથ્થર હટાવી દેતો હોય તો.
ખેડૂતે પેલા વિશાળ પથ્થરની બાજુમાં ખાડો ખોદવાનું ચાલુ કર્યું. એમાંથી નીકળતી ધૂળ તે સડક પર પાથરતો ગયો.
તે ખેડૂતે પેલા પથ્થરથી મોટી સાઈઝનો ખાડો ખોદયો એ પછી પથ્થરને સહેજ અમથો સેરવીને ખાડામાં નાખી દીધો.
એન્જિનિયર્સ ડાચા વકાસીને જોઈ રહ્યા હતા. ખેડૂતે સડક પર પાથરેલી માટી પેલા ખાડામાં પડેલા પથ્થર પર નાખી દીધી અને ત્યાં સમથળ રસ્તો બની ગયો!
ખેડૂતને સો રૂબલ મળી ગયા. પણ આટલી ચતુરાઈપૂર્વક આટલો સહજ રસ્તો શોધી કાઢવા માટે લોકોએ બીજા સો રૂબલ એકઠા કરીને તેને ઈનામરૂપે આપ્યા.
* * *
આ વાર્તા મહાન રશિયન લેખક લિયો તોલ્સતોયની છે. આ વાર્તાનો અંગ્રેજીમાંથી અક્ષરશ: અનુવાદ કરવાને બદલે થોડા શબ્દોના ફેરફાર સાથે અહીં મૂકી છે. લિયો તોલ્સતોયે આ વાર્તા થકી વેધક કટાક્ષ કર્યો છે. ઘણી સામાન્ય સમસ્યાનો ઉકેલ લાવવા માટે સરળ રસ્તાઓ અજમાવવાને બદલે મોટાભાગના ચશ્મિસ્ટ બૌદ્ધિકો, સરકારી અધિકારીઓ અને સરકારો આંટીઘૂંટીભર્યા રસ્તાઓ અજમાવે છે અને અંતે તો પબ્લિકનાં ખિસ્સાં ખાલી કરે છે, એટલે કે દેશની તિજોરીને લૂંટે છે.
તોલ્સતોયની આ વાર્તામાં ખેડૂતને બહુ સહજતાથી સરળ ઉકેલ લાવતો દર્શાવાયો છે. આ ખેડૂત જેવા સહજ અને સરળ શાસકો હોય તો પ્રજા સુખી થઈ શકે.
નગરના સત્તાધીશોએ મોટા મોટા એન્જિનિયર્સને બોલાવીને તેમની મદદ માગી અને એ વિશાળ પથ્થરને હટાવવા માટે કેટલો ખર્ચ થશે એનો અંદાજ માગ્યો.
એક એન્જિનિયરને કહ્યું, "આ પથ્થર એટલો મોટો છે કે એને હટાવવો તો બહુ મુશ્કેલ છે એટલે એને સુરંગ ફોડીને તોડવો પડશે પછી એના નાના નાના ટુકડા થઈ જશે. એના માટે બહુ મોટું બજેટ રાખવું પડશે.
બીજા એન્જિનિયરે કહ્યું, "આ પથ્થરની નીચે એક ભૂંગળું નાખીને એનાથી ધીમે ધીમે સરકાવીને એને ખસેડી શકાય. એ એન્જિનિયરે પણ બહુ મોટું બજેટ માગ્યું.
ત્રીજા એન્જિનિયરે વળી બીજા તુક્કાઓ અજમાવ્યા. પણ દરેક એન્જિનિયરની એક વાત કોમન હતી કે એ વિશાળ પથ્થર હટાવવા માટે બહુ મોટી રકમ ખર્ચવી પડશે.
એન્જિનિયર્સ પથ્થરને હટાવવા માટે પોતપોતાના ભવ્ય આઈડિયાઝ આપી રહ્યા હતા અને તોતિંગ બજેટ માગી રહ્યા હતા એ વખતે નગરજનો પણ મોટી સંખ્યામાં ઉપસ્થિત થઈ ગયા હતા. બધા એ જાણવા માટે આતુર હતા કે આ પથ્થર કઈ રીતે અને કેટલો જલદી હટાવી શકાશે.
એન્જિનિયર્સના ઘુવડ જેવા ચહેરા અને પેલા વિશાળ પથ્થરથી પણ વધુ ભારેખમ આઈડિયાઝ અને એથીય વધુ ભારે રકમના બજેટ સાંભળીને લોકો નિરાશ થઈ ગયા કે આ સમસ્યાનો કોઈ ઉકેલ નહીં આવે.
એ વખતે એક ખેડૂત આગળ આવ્યો. તેણે કહ્યું કે, "આ પથ્થર હટાવવા માટે આટલી મોટી રકમ ખર્ચવાની જરૂર નથી.
એન્જિનિયર્સે એ ખેડૂતની હાંસી ઉડાવી. તેમણે કહ્યું કે, "આવા કામમાં તારી બુદ્ધિ ના ચાલે. આ પથ્થર હટાવવાનું કામ અમારા માટે પણ બહુ ભગીરથ છે.
ખેડૂતે એ અભિમાની એન્જિનિયર્સના શબ્દોની પરવા કર્યા વિના કહ્યું કે, "આ પથ્થર હું હટાવી દઈશ. મને માત્ર સો રૂબલ આપજો.
એન્જિનિયર્સ કંઈક બોલવા જતા હતા, પણ પથ્થરના અવરોધથી કંટાળેલા લોકોએ ખેડૂતને કહ્યું કે, "અમે તને સો રૂબલ આપીશું, તું આ પથ્થર હટાવી દેતો હોય તો.
ખેડૂતે પેલા વિશાળ પથ્થરની બાજુમાં ખાડો ખોદવાનું ચાલુ કર્યું. એમાંથી નીકળતી ધૂળ તે સડક પર પાથરતો ગયો.
તે ખેડૂતે પેલા પથ્થરથી મોટી સાઈઝનો ખાડો ખોદયો એ પછી પથ્થરને સહેજ અમથો સેરવીને ખાડામાં નાખી દીધો.
એન્જિનિયર્સ ડાચા વકાસીને જોઈ રહ્યા હતા. ખેડૂતે સડક પર પાથરેલી માટી પેલા ખાડામાં પડેલા પથ્થર પર નાખી દીધી અને ત્યાં સમથળ રસ્તો બની ગયો!
ખેડૂતને સો રૂબલ મળી ગયા. પણ આટલી ચતુરાઈપૂર્વક આટલો સહજ રસ્તો શોધી કાઢવા માટે લોકોએ બીજા સો રૂબલ એકઠા કરીને તેને ઈનામરૂપે આપ્યા.
* * *
આ વાર્તા મહાન રશિયન લેખક લિયો તોલ્સતોયની છે. આ વાર્તાનો અંગ્રેજીમાંથી અક્ષરશ: અનુવાદ કરવાને બદલે થોડા શબ્દોના ફેરફાર સાથે અહીં મૂકી છે. લિયો તોલ્સતોયે આ વાર્તા થકી વેધક કટાક્ષ કર્યો છે. ઘણી સામાન્ય સમસ્યાનો ઉકેલ લાવવા માટે સરળ રસ્તાઓ અજમાવવાને બદલે મોટાભાગના ચશ્મિસ્ટ બૌદ્ધિકો, સરકારી અધિકારીઓ અને સરકારો આંટીઘૂંટીભર્યા રસ્તાઓ અજમાવે છે અને અંતે તો પબ્લિકનાં ખિસ્સાં ખાલી કરે છે, એટલે કે દેશની તિજોરીને લૂંટે છે.
તોલ્સતોયની આ વાર્તામાં ખેડૂતને બહુ સહજતાથી સરળ ઉકેલ લાવતો દર્શાવાયો છે. આ ખેડૂત જેવા સહજ અને સરળ શાસકો હોય તો પ્રજા સુખી થઈ શકે.
No comments:
Post a Comment