Wednesday, September 3, 2014

બ્રહ્માંડમાં પદાર્થ અને પ્રતિપદાર્થ --- બ્રહ્માંડ દર્શન - ડો. જે. જે. રાવલ

http://www.bombaysamachar.com/frmStoryShow.aspx?sNo=106939

એમ પણ બને કે વિશ્ર્વમાં એક કોલોનીમાં પદાર્થ રહેતો હોય અને દૂર બીજી કોલોનીમાં પ્રતિપદાર્થ રહેતો હોય

આપણા બ્રહ્માંડમાં જમણું છે તો ડાબું છે, ગરમ છે તો ઠંડું છે. ઊંચું છે તો નીચું પણ છે. ધન છે તો ઋણ છે. સારું છે તો ખરાબ છે. નાણાં છે તો કાળાનાણાં પણ છે. અજવાળું છે તો અંધારું છે. ઈલેક્ટ્રોન ઋણ વિદ્યુત ભારવાહી પદાર્થકણ છે. તો પ્રોટોન ધન વિદ્યુત ભારવાહી પદાર્થકણ છે. આમ ઈલેક્ટ્રોન અને પ્રોટોન વિદ્યુતભારમાં એકબીજાના વિરોધી છે. પણ તેના વજન સરખાં નથી. માટે પ્રોટોન, ઈલેક્ટ્રોનનો વિરોધી પદાર્થકણ ન ગણાય. સત્ય છે તો અસત્ય પણ છે અને જ્ઞાન છે તો અજ્ઞાન પણ છે. વસ્તુ અસ્તિત્વમાં આવે છે, સાથે સાથે પ્રતિવસ્તુ પણ અસ્તિત્વમાં આવે જ છે. 

વિજ્ઞાનીઓએ કણોનાં પ્રતિકણો શોધી કાઢ્યા છે. કણ અને પ્રતિકણના વિદ્યુતભાર સરખા અને વિરોધી છે, તેટલું જ નહીં તેમનામાં રહેલો પદાર્થનો જથ્થો (દળ ળફતત ) પણ સરખાં જ હોય છે. આ પૂર્ણ રીતે કણનો પ્રતિકણ છે. ઈલેક્ટ્રોનનો પ્રતિકણ પોઝિટ્રોન છે. તેમનામાં રહેલા દળ સરખાં છે. વિદ્યુતભાર પણ સરખા છે, પણ વિરોધી છે. હવે તો દરેકે દરેક વિદ્યુતભારવાળા પદાર્થકણોના પ્રતિકણો શોધી કાઢવામાં આવ્યા છે. આ હકીકતમાં મહાન શોધો ગણાય. કણ અને તેનો પ્રતિકણ અલગ અલગ રહે છે. જો તે મળે તો ઊર્જામાં રૂપાંતર થઈ જાય છે. પ્રોટોન ધનવિદ્યુતભારવાહી પદાર્થકણ છે અને ઈલેક્ટ્રોન ઋણવિદ્યુતભારવાહી પદાર્થકણ છે, પણ ઈલેક્ટ્રોન પ્રોટોનનો પ્રતિપદાર્થ નથી. તેથી તેઓ બંને મળે તો વિદ્યુતભારવિહીન ન્યુટ્રોન બને છે. તેમાં માત્ર પ્રકાશ સાથે તેમના વિદ્યુતભાર જ નષ્ટ પામે છે. 

આપણું બ્રહ્માંડ માત્ર પદાર્થનું બનેલું છે. તેમાં પ્રતિપદાર્થ નથી. જ્યારે બ્રહ્માંડ ઉત્પન્ન થયું ત્યારે પદાર્થ અને પ્રતિપદાર્થ બંને ઉત્પન્ન થયા હતા. પણ કોણ જાણે કેમ બ્રહ્માંડમાં પ્રતિપદાર્થ દેખાતો નથી. વિજ્ઞાનીઓ આ પાછળનું કારણ શોધે છે. 

વિજ્ઞાનીઓ માને છે કે જેમ આપણું બ્રહ્માંડ છેવટે પદાર્થનું બનેલું છે તેમ બીજું વિશ્ર્વ માત્ર પ્રતિપદાર્થનું બનેલું હશે. આપણા બ્રહ્માંડને છેવાડે ખૂબ જ પ્રકાશ દેખાય છે. તે દર્શાવે છે કે આપણું બ્રહ્માંડ અને તેનું પ્રતિપદાર્થનું બ્રહ્માંડ તેમની કિનારીએ એકબીજાને અડે છે, જેથી બંને મળીને ત્યાં પ્રકાશ ઉત્પન્ન થાય છે. પ્રતિપદાર્થના બ્રહ્માંડમાં બધો જ પદાર્થ પ્રતિપદાર્થ છે. 

આપણા બ્રહ્માંડમાં ધનવિદ્યુતભારવાહી પ્રોટોનની ફરતે ઋણવિદ્યુતભારવાદી ઈલેક્ટ્રોન પરિક્રમા કરે છે અને હાઈડ્રોજનનું અણુ બનાવે છે. વિજ્ઞાનીઓએ કલ્પના કરી કે આપણા જ બ્રહ્માંડમાં ઋણવિદ્યુતભારવાહી પ્રતિપ્રોટોનની ફરતે ધનવિદ્યુત ભારવાહી ઈલેક્ટ્રોન (જેને આપણે પોઝિટ્રોન કહીએ છીએ) પરિક્રમા કરતો હોવો જોઈએ. આ 

હાઈડ્રોજન જ અણુનો પ્રતિઅણુ કહેવાય. મેટર એન્ટિમેટર તેમ હાઈડ્રોજન એટમ, એન્ટિહાઈડ્રોજન એટમ, મેટર છે તો એન્ટિમેટર છે. તેમ હાઈડ્રોજન એટમ છે તો એન્ટિહાઈડ્રોજન એટમ પણ હોવો જોઈએ. તેઓ લેબોરેટરીમાં એન્ટિહાઈડ્રોજન એટમ બનાવવા સમર્થ થયા છે. હવે ધીરે ધીરે તેઓ પ્રતિપદાર્થ અન્ટિમેટર બનાવવાની તૈયારી કરે છે. કેમ કે જેમ હાઈડ્રોજન એટમમાંથી ધીરે ધીરે પદાર્થ બન્યો છે, તેમ એન્ટિહાઈડ્રોજન એટમમાંથી એન્ટિમેટર (પ્રતિપદાર્થ) બની શકે. બ્રહ્માંડના દરેકે દરેક પદાર્થનો પ્રતિપદાર્થ હોઈ શકે. સાકરના ગાંગડાને પ્રતિસાકરપદાર્થનો ગાંગડો હોઈ શકે. માનવીનો પ્રતિમાનવી હોઈ શકે. જો આવા બે માનવીઓ મળે તો માત્ર ઊર્જા ઉત્પન્ન થાય અને બંને અદૃશ્ય 

થઈ જાય.

આપણા બ્રહ્માંડમાં પ્રતિપદાર્થ બનાવવો તે બૉઈલરમાં બરફ ઉત્પન્ન કરવા જેટલું અઘરું કાર્ય છે, પણ વિજ્ઞાનીઓએ એન્ટિહાઈડ્રોજન અણુઓ બનાવીને સાબિત કર્યું છે કે તેઓ આવા અણુઓ બનાવી શકે છે. આવા અણુ બનાવવામાં આવ્યા છે પણ તેમને અલગ રાખવામાં આવ્યા છે, જેથી હાઈડ્રોજન અને એન્ટિહાઈડ્રોજનના અણુઓ મળીને પ્રકાશમાં ફેરવાઈ ન જાય.

હાઈડ્રોજનના અણુમાં ઈલેક્ટ્રોનને ઊર્જા આપી તેને હાયર ઓરબીટ પર લઈ જવામાં આવે છે. જે તરત જ નીચેની ઓરબીટ પર ઉતરી જઈ પ્રકાશ ફેંકે છે. આવી જ રીતે એન્ટિહાઈડ્રોજન અણુમાં પોઝિટ્રોનને ઊર્જા આપી હાયર ઓરબીટ પર લઈ જવામાં આવે છે, જે તરત જ નીચેની ઓરબીટ પર ઊતરી જઈ પ્રકાશ ફેંકે છે. આમ આ બંનેના વર્તનમાં કાંઈ ફરક દેખાતો નથી.

આપણે પદાર્થ અને પ્રતિપદાર્થના વર્તનમાં ફરક જોઈ શકતાં નથી. તેથી એ કળવું મુશ્કેલ છે કે આપણે પદાર્થ સાથે કામ કરીએ છીએ કે પ્રતિપદાર્થ સાથે, પણ આવો પદાર્થ ચુંબકીયક્ષેત્રમાંથી પસાર કરવામાં 

આવે તો તેમના વળાંક એકબીજાથી વિરોધી દિશાના હોઈ આપણે કળી શકીએ કે એક પદાર્થ છે તો બીજો પ્રતિપદાર્થ છે. 

જેમ મેટર છે તેમ એન્ટિમેટર છે. તે જ પ્રમાણે માનવી છે તો એન્ટિમાનવી પણ છે. આપણા બ્રહ્માંડમાં અન્ટિમાનવીઓ શોધવા જરૂરી છે. મેટરને એન્ટિમેટર છે તે સિદ્ધાંત (થિયરી)થી દર્શાવનાર પ્રથમ વિજ્ઞાની પી.એ.એમ. ડીરાક હતા તે માટે તેમને નોબેલ ઈનામ મળ્યું હતું. ડીરાકના પટ્ટશિષ્ય ભારતીય ગણિતજ્ઞ હરિશ્ર્ચંદ્ર હતા. હરિશશ્ર્ચંદ્રના નામે અલાહાબાદમાં ભૌતિકશાસ્ત્રની સંસ્થા છે. તેમ છતાં ઈલેક્ટ્રોનના પ્રતિકણ પોઝિટ્રોનને સી.ડી. એન્ડરસને ૧૯૩૨માં શોધ્યો. તે માટે એન્ડરસનને નોબેલ ઈનામ આપવામાં આવ્યું હતું. પોઝિટ્રોન પ્રથમ પ્રતિપદાર્થ હતો. 

મેટર ઉત્પન્ન થાય સાથે સાથે એન્ટિમેટર પણ ઉત્પન્ન થાય જ. પણ આપણા બ્રહ્માંડમાં માત્ર મેટર દેખાય છે. એન્ટિમેટર દેખાતી નથી. તે વિજ્ઞાનીઓને આશ્ર્ચર્ય પમાડે છે. જોકે પોઝિટ્રોન જેવા પ્રતિપદાર્થકણો મળી આવે છે. હવે તો એવી કલ્પના થઈ છે કે આપણા બ્રહ્માંડમાં માનવી છે તો ક્યાંક તેનો એન્ટિમાનવી પ્રતિમાનવી પણ હશે, જે બધું વિરુદ્ધનું કાર્ય કરતો હશે. તે વિરુદ્ધની દુનિયા હશે. લેખકોએ, મેટર-એન્ટિમેટર, માનવી-પ્રતિમાનવી વિષય પર કેટલીક વિજ્ઞાન પરીકથાઓ લખી છે, જેમ ટાઈમ-ટ્રાવેલ પર અગણિત વિજ્ઞાન પરીકથાઓ લખાઈ છે કે હજી લખાશે તેમ મેટર-એન્ટીમેટર પર પણ વિજ્ઞાન-પરીકથા લખાઈ છે કે હજી લખાશે. આ બંને વિજ્ઞાન પરીકથા લખવા માટે બહુ હોટ ટોપિક છે. 

વિશ્ર્વમાં પ્રતિપદાર્થના પૂરેપૂરાં તારાનું પણ અસ્તિત્વ હોઈ શકે છે. એટલું જ નહીં પણ વિશ્ર્વમાં પ્રતિપદાર્થની પૂરેપૂરી મંદાકિનીઓનું અસ્તિત્વ હોઈ શકે છે. પણ હકીકતમાં તેઓ હજુ શોધાયાં નથી. પદાર્થકણ અને પ્રતિપદાર્થકણને ઉપર ઉપરથી જોવાથી તે ઓળખાય નહીં. આપણે એ પણ ભેદ કરી શકીએ નહીં કે આપણે પોતે પદાર્થ છીએ કે પ્રતિપદાર્થ, આપણે વિશ્ર્વમાં જીવીએ છીએ કે પ્રતિવિશ્ર્વમાં. એમ પણ બને કે વિશ્ર્વમાં એક કોલોનીમાં પદાર્થ રહેતો હોય અને દૂર બીજી કોલોનીમાં પ્રતિપદાર્થ રહેતો હોય.

એન્ટિમેટર પદાર્થની પ્રતિકૃતિ ખરી, પણ તદ્દન વિરુદ્ધ. ક્લોનિંગ એ પદાર્થની આબેહૂબ કૃતિ છે પણ પ્રતિકૃતિ નથી. ક્લોનિંગમાં દેખાવે તે સરખા હોય પણ તેમના મગજ જુદી રીતે વિચારી શકે. પ્રતિકણો બનાવવા બહુ અઘરાં નથી, પણ પ્રતિપદાર્થ એન્ટિહાઈડ્રોજન એન્ટિ હિલિયમ વગેરે બનાવવું તે હજુ પણ વિજ્ઞાનીઓ માટે પડકારરૂપ છે. પ્રતિપદાર્થ માટે વિવિધ એટમના પ્રતિએટમ (એન્ટિ એટમ) બનાવવા પડે અને તે ઘણું અઘરું કામ છે.

No comments:

Post a Comment